? یکی از برجسته ترین نمایشنامه‌نویس های عصر حاضر یاسمینا رضا است.
جرج والدن در روزنامه ساندى تلگراف می نویسد:
«یاسمینا رضا، بیش از اینکه نویسنده باشد یک پدیده فرهنگى است»
و سیمون هاتسون در مطلب خود در روزنامه گاردین او را ساموئل بکت زمان می نامد.
زندگی نامه
یاسمینا رضا (به فرانسوی: Yasmina Evelyne Agnes Reza) (زادهٔ ۱ مه ۱۹۵۹ در پاریس) نمایشنامه‌نویس، بازیگر، رمان‌نویس و فیلم‌نامه‌نویس فرانسوی و برنده جایزه‌های بسیار است.
پدرش ژان رضا نیمه ایرانی، نیمه روس و نوازنده غیرحرفه‌ای پیانو و مادرش اهل مجارستان (بوداپست) و نوازنده ویلن بود.
پدر و مادرش هر دو یهودی‌الاصل (پدرش ایرانی-روس و مادرش مجارستانی) بودند.
یاسمینا در مدرسه «سنت کلود»، دانشگاه نانتر پاریس و «اکول ژاک لوکوک» تحصیل کرد.
جوایز و افتخارات
او برای بازی در نمایشنامه ای، که بر اساس مسخ کافکا تنظیم شده بود، به کارگردانی رومن پولانسکی جایزه « مولیر» را گرفت.
او هرچند در ژانرهای مختلف ادبی، نمایشنامه، داستان، فیلمنامه و رمان قلم زده است، اما بیشتر به خاطر نمایشنامه‌هایش شهرت جهانی دارد.
نمایشنامه هایی چون
«گفت و گوهای پس از خاکسپاری» (۱۹۸۷)،
«گذر زمستان»، «مرد اتفاقی» (۱۹۸۹)،
«سه روایت از زندگی» (۲۰۰۰)،
«یک نمایش اسپانیایی»(۲۰۰۴)،
«خدای کشتار» (۲۰۰۷) و…
بیشتر آثارش مثل«مرد اتفاقی»، «سه روایت از زندگی»، «هنر»، «گذر زمستان» و «خدای کشتار» به ۳۵ زبان دنیا ترجمه شده‌اند.
وی در یکی از گفت و گوهای خود با روزنامه گاردین می گوید:
«آثار من قدری پیچیده‌اند، اما درعین حال مفرح و سرگرم کننده اند، این نکته برایم قابل توجه است که افراد برای دیدن نمایشنامه‌ای پول می‌دهند».
نمایشنامه‌ی «گفتگوهای پس از خاکسپاری» آغاز همکاری بین او و پاتریس کربرات است،
نظرات دیگران درباره او
کارگردانی که نمایشنامه‌های بعدی او را به روی صحنه برده است (۱۹۸۹)، “هنر” (۱۹۹۴) و مانند “گذر زمستان” (۲۰۰۱) “سه روایت از زندگی” در باره «گفت‌وگوهای پس از یک خاکسپاری»،
او می نویسد: اولین نمایشنامه ام را از سرغیظ و تنها براى این که عصبانیتم فروکش کند، نوشتم.
اما نمایشنامه‌ای که یاسمینا رضا را به عنوان یک نبوغ درخشان در عرصه نمایشنامه نویسی به همگان شناساند، نمایشنامه‌ای بود با نام “هنر” که در سال ۱۹۹۴ منتشر شد.
محبوبیت و اجراهای متعدد از “هنر” سبب شد تا ۴ سال بعد، و در سال ۱۹۹۸ جایزه تونی نیز به این نمایشنامه تعلق گیرد.
گونتر گراس درباره یاسمینا گفت:
«او حرف تازه ای برای گفتن دارد، برداشتش از هنر شاید دیگر هرگز تکرار نشود نمایشنامه “هنر” نبرد بین سنت و مدرنیته را به نمایش می‌گذارد و به نوعی چالش مسئله ابزورد را دریک ساختار دراماتیک نشان می دهد.
درباره خدای کشتار
در نمایشنامه «خدای کشتار» این متن او با رویکردی طنزآمیز به نقد تظاهر به روشنفکری و ریاکاری‌های روزمره افراد به ظاهر تحصیلکرده در جامعه مدرن امروز می پردازد
و با واکاوی درونی انسان طبقه بورژوای امروز و کنار زدن نقاب او به پوچی و تهی بودن آنان اشاره می کند.
«خدای کشتار» اقبال آن را پیدا کرد که از سوی رومن پولانسکی به سینما راه یابد.
فیلمنامه را خود یاسمینا نوشت و به واسطه دوستی نزدیکی که با پولانسکی داشت به ساخت نسخه سینمایی آن با بازی بازیگران سرشناس، تن داد و بی شک با وفاداری پولانسکی به نمایشنامه و دیالوگ ها، به اثری قابل قبول تبدیل شد.
زندگی در ۳
نمایشنامه«زندگی × 3» یکی دیگر از نمایشنامه‌های خوب یاسمینا رضاست
در این نمایشنامه به مسائل پیش پا افتاده زندگی با نگاهی عمیق پرداخته می شود؛
پیش پا افتادگی ساده ترین مسایلی که در زندگی معمولی، کسی به آن ذره‌ای توجه نمی کند، به طرز کشداری تا بی‌نهایت پیش می‌رود.
در این فضا آدم‌ها خونسردند و در سه اپیزود به آن‌ها نگاه می‌شود تا ابعاد شخصیتی‌شان برجسته‌تر شود.
او در گفت و گوی معروف خود با روزنامه گاردین هنگام اجرای این نمایش با اشاره به دو عبارت دو پهلوی برخی از دیالوگ های این اثر،
«ما ناچیز و بی مقدار نیستیم… زمان ما بی اهمیت است، اما ما بی مقدار نیستیم… یا فرزند شما یاد بود با ارزشی ساخته است و فردا آن را تخریب خواهد کرد. در این دنیا شما همه چیز را نابود می‌کنید حتی خودتان را …»
اثر خود را به نوعی به نجوم و ستارگان ربط می دهد و می گوید من به عبارات این نمایشنامه افتخار می کنم.
یاسمینا رضا از اوایل دهه ۸۰ شمسی در ایران مطرح شده است، در این سال دو ترجمه از نمایشنامه «هنر»، یکی با برگردان داریوش مودبیان و دیگری با برگردان بهمن کیارستمی، روانه بازار کتاب شد.
از “خدای کشتار” چهار ترجمه از علیرضا کوشک‌جلالی، مائده طهماسبی، ایرج زهری و ساناز فلاح‌فرد و زندگی ضرب‌درسه با ترجمه فتاح محمدی موجود است.
درباره نمایشنامه هنر
نمایشنامه هنر یاسمینا رضا را از اینجا دانلود کنید.
این نمایشنامه ترجمه: مهرنوش بهبودی/بهمن کیارستمی است.
هنر باعث شهرت جهانی یاسمینا رضا شد.
این متن برای اولین بار در 1994 میلادی در فرانسه اجرا شد و ضمن کسب جایزه مولیر به موفقیت‌های دامنه‌داری در سطح دنیا دست پیدا کرد
و جوایزی مانند ایوینگ استاندارد، لارنس اولویه، فانی و تونی را صاحب شد.
این متن در کشورهای آمریکا، انگلیس، آلمان، روسیه، آفریقای جنوبی، اسکاندیناوی و ایران به صحنه آمد.
“هنر” نبرد بین سنت و مدرنیته را به نمایش می‌گذارد.
مردی که به هنر کلاسیک اعتقاد دارد و در مقابل، دوستش به هنر مدرن پای‌بندی و اصالت درونی خود را نشان می‌دهد.
این دو بر سر یک تابلو که کاملاً سفید است، مجادله لفظی می‌کنند.
یاسمینا رضا
