درباره ولادیمیر ولادیمیرویچ نابوکوف نویسنده روسی

📚▪️ ولادیمیر ولادیمیرویچ نابوکوف Vladimir Nabokov
زاده: ۲۲ آوریل۱۸۹۹، سن پترزبورگ 
درگذشته: ۲ ژوئیه ۱۹۷۷، آمریکا
نویسنده رمان، داستان کوتاه، مترجم و منتقد چندزبانه روسی-آمریکایی بود.

نابوکوف با انتشار رمان لولیتا به اوج شهرت رسید. ناباکوف این رمان را در سال ۱۹۵۵ میلادی و به زبان انگلیسی نوشت و در پاریس منتشر کرد.تا زمان مرگش در سال ۱۹۷۷، نابوکوف ۱۸ رمان، ۸ مجموعه داستان کوتاه، ۷ کتاب شعر و ۹ نمایشنامه منتشر کرده بود.

ولادیمیر ناباکوف یکی از نویسندگان شهیر روسی انگلیسی می باشد که به خاطر خلق آثار نوشتاری ماندگار در ذهن دوست داران ادبیات جهان ثبت شده و از جایگاه ویژه ای برخوردار است. ولادیمیر به قدری ذهن خلاقی داشت که تنها در زمینه ی نویسندگی فعال نبود، بلکه او یکی از اصلی ترین افراد در طراحی بزرگ شطرنج بود و ایده های او بود که به این بازی شکل فعلی آن را اعطا کرد.

این نویسنده در طول عمر خود آثار مهمی را به رشته تحریر درآورد که شاید بتوانیم مهم ترین آن ها را ۹ کتابی بدانیم که به زبان مادری خویش نوشته بود.

اما دلیل عمده چهره شدن ولادیمیر ناباکوف در سطح جهان نوشتن رمان هایی به زبان انگلیسی بود. رمان هایی که ولادیمیر را در سطح جهان به شهرتی فوق العاده رساند.

ولادیمیر ناباکوف در تاریخ بیست و دوم آوریل سال ۱۸۹۹ میلادی، در شهر سنت پترزبورک واقع در کشور روسیه متولد شد.

خانواده ی ولادیمیر از نظر مالی در شرایط بسیار خوبی بودند و از افراد ثروتمند آن زمان به حساب می آمدند. وی در مجموعه مصاحبه های خویش، دوران کودکی خود را شگفت انگیز و به یاد ماندنی توصیف کرده است.

جالب است بدانید که خانواده ی ناباکوف به سه زبان فرانسوی، انگلیسی و روسی مسلط بودند و همین امر باعث شد تا ولادیمیر نیز در همان دوران شیرین کودکی هر سه زبان را بیاموزد و به سادگی به آن ها سخن بگوید.

اولین زبان نوشتاری که یاد گرفت انگلیسی بود و پس از آن شروع به آموختن روسی کرد و در نهایت سومین زبانی که هم نوشتار و هم گفتار آن را آموخت زبان فرانسوی می باشد. این آشنایی ولادیمیر به زبان های مختلف همواره در زندگی او نقش مهمی را ایفا کرد.

پس از شناخته شدن در سطح جهانی ولادیمیر ناباکوف تصمیم به نوشتن آثار جدیدی به زبان روسی گرفت. او رمان مشهور لولیتا را هنگامی که در حال سفر به غرب آمریکا بود، به رشته ی تحریر در آورد و در سال ۱۹۵۳ نگارش آن را به پایان رساند. با پایان لولیتا بلافاصله کار جدید خود که «پنین» نام داشت را آغاز کرد.

ولادیمیر ناباکوف سعی می کرد تا تمام آثاری که به زبان روسی نوشته است را به انگلیسی نیز ترجمه نماید و در راه ترجمه ی کتب خود از پسرش کمک می گرفت. مسلط بودن ولادیمیر به سه زبان زنده ی دنیا این امکان را برای وی فراهم می ساخت تا به آسانی به ترجمه ی کتاب ها بپردازد.

ناباکوف در مورد ترجمه می گفت: این کار درست مانند رفتن از یک روستا به روستای دیگر است و این در حالی است که شما در این راه خود تنها یک شمع به همراه دارید.

کتاب های محبوب وی را می توان لولیتا و آتش رنگ باخته نام برد و او همواره در گفتگوهای خویش اعلام می کرد که بنا به دلایلی این دو کتاب را بیش از سایر آثار خود دوست دارد. ضمنا دو کتاب نام برده جزو نخستین آثاری بودند که وی به ترجمه ی آن ها پرداخت.

در میان آثار ولادیمیر ناباکوف لولیتا در جایگاه چهارم بهترین آثار کتابخانه مدرن آمریکا قرار گرفته است. هم چنین کتاب «خاطره سخن بگو» که شرحی از زندگینامه ی خود ناباکوف است نیز در جایگاه هشتم از بهترین کتب تاریخ آمریکا قرار دارد.

با به وجود آمدن انقلاب بزرگ در روسیه خانواده ولادیمیر در سال ۱۹۱۷ کشور روسیه را ترک کردند و در سال ۱۹۱۹ به انگلستان مهاجرت کردند. ولادیمیر در انگلستان به دانشگاه کمبریج وارد شد و در آنجا به مطالعه ی رشته زبان های رومی و اسلواکی پرداخت.

پس از فارغ التحصیلی در سال ۱۹۲۳ به برلین سفر کرد و در آن جا توانست با خلق آثاری بی نظیر برای خودش نامی دست و پا کند و شناخته شود. در سال ۱۹۲۵ بود که با «ورا اسلومین» در برلین ازدواج کرد و در سال ۱۹۳۷ به همراه اعضای خانواده اش به پاریس مهاجرت کردند.

در پاریس بود که ولادیمیر ناباکوف با شخصی به نام «ادموند ویلسونم» آشنا شد.

ویلسونم به دلیل ارتباط خوبی که با ناشرین آمریکایی داشت، توانست کتب ولادیمیر را در سطح جهان معروف کند. به همین دلیل کم کم ولادیمیر ناباکوف در سطح آمریکا نیز به شهرتی فوق العاده دست پیدا کرد و همگان با رمان های بی نظیر او آشنایی یافتند.

بیماری و مرگ

ولادیمیر ناباکوف با یک بیماری عجیب روانی به نام «هم رنجی» رو به رو بود. گرچه امروزه اطلاعات بیشتری نسبت به این بیماری وجود دارد اما در آن زمان راه مقابله ی چندانی برای آن کشف نشده بود.

این دسته از بیماران باید برای هر چیزی تقارن ایجاد کنند و احساسات مختلف می تواند روی تصمیم گیری های آن ها اثر بگذارد. ولادیمیر ناباکوف این حساسیت را در مورد رنگ ها داشت.

مثلا می گفت رنگ عدد پنج قرمز است و یا آن که برای هر حرف از الفبا یک رنگ مخصوص را در ذهن خود در نظر می گرفت.

ولادیمیر ناباکوف در تاریخ دوم جولای ۱۹۷۷ در مونترو آمریکا درگذشت.
ولادیمیر تا زمان مرگ ۱۸ رمان، ۸ مجموعه داستان کوتاه و ۷ کتاب شعر و هم چنین ۹ نمایشنامه را به رشته تحریر در آورده بود.

او آثار زیادی به زبان های مختلف دنیا خلق کرد. در این بین کتب روسی زبانی که بعدها به زبان انگلیسی ترجمه شدند، از محبوبیت بسیاربیشتری در میان سایر نوشته هایش برخوردار بودند.

رمان لولیتا او علاوه بر آن که در فهرست برترین رمان های نوشته شدن در تاریخ ادبیات جهان قرار دارد، از نظر میزان فروش نیز یکی از مهم ترین نوشته های ادبی دنیاست.

رمانی که ابتدا به زبان روسی نوشته شد و پس از آن به دلیل فروش خوبی که در روسیه (شوروی سابق) داشت در اولویت ولادیمیر برای ترجمه به زبان انگلیسی قرار گرفت.

کتاب ها

▪️کتاب‌ها

•ماری۱۹۲۶  (Mary)
ترجمه به فارسی:ماری، عباس پژمان، تهران: انتشارات هاشمی۱۳۷۸.ماشنکا، خلیل رستم‌خانی، تهران: نشر دیگر، ۱۳۷۸

•شاه، بی‌بی، سرباز  ۱۹۲۸(King, Queen, Knave)
ترجمه به فارسی: شاه، بی‌بی، سرباز، رضا رضایی، تهران: نشر ثالث، ۱۳۹۵

•دفاع لوژین ۱۹۳۰( The Defense)
ترجمه به فارسی: دفاع لوژین، رضا رضایی، تهران: نشر کارنامه، بهار ۱۳۸۴

•چشم ۱۹۳۰( The Eye)
ترجمه به فارسی:چشم، بهمن خسروی، بهناز بهادری‌فر، تهران: نشر شوقستان، ۱۳۸۲چشم، محمدعلی مهمان‌نوازان، تهران: انتشارات مروارید، ۱۳۸۸چشم، یوسف نوری‌زاده، تهران: نشر مرکز، ۱۳۸۸

•شوکت ۱۹۳۲(Glory)

•خنده در تاریکی ۱۹۳۳( Laughter in the Dark)
ترجمه به فارسی:خنده در تاریکی، امید نیک‌فرجام، تهران: انتشارات مروارید، ۱۳۸۳.خنده در تاریکی، محمداسماعیل فلزی، تهران: انتشارات هیرمند، ۱۳۸۳.خنده در تاریکی، مهدی سجودی‌مقدم، تهران: انتشارات مهراندیش، ۱۳۹۶

•ناامیدی۱۹۳۴ ( Despair)
ترجمه به فارسی: ناامیدی، خجسته کیهان، تهران: کتاب‌سرای تندیس، ۱۳۹۰

•دعوت به مراسم گردن‌زنی۱۹۳۶ (Invitation to a Beheading)
ترجمه به فارسی:دعوت به مراسم گردن‌زنی، احمد خزاعی، تهران: نشر قطره، ۱۳۷۰.دعوت به مراسم گردن‌زنی، لادن کاظمی، بابک حقایق، تهران: انتشارات قاصدک صبا، ۱۳۹۶

•قریحه ۱۹۳۸ ( The Gift)

•افسونگر۱۹۳۹ (The Enchanter)

•زندگی واقعی سباستین نایت۱۹۴۱ (The Real Life of Sebastian Knight)
ترجمه به فارسی:زندگی واقعی سباستین نایت، امید نیک‌فرجام، تهران: انتشارات نیلا، ۱۳۸۰.زندگی واقعی سباستین نایت، بهمن خسروی، حمیده رستمی، تهران: انتشارات نسل نواندیش، ۱۳۸۷

•حمایل چپ۱۹۴۷ (Bend Sinister)

•لولیتا ۱۹۵۵( Lolita)
ترجمه به فارسی:لولیتا (۲ جلدی)، [ترجمهٔ اقتباسی و توسعه:] ذبیح‌الله حکیم‌الهی دشتی (منصوری)، تهران: انتشارات ادارهٔ مجلهٔ ماه نو، لولیتا، اکرم پدرام‌نیا، افغانستان/کابل: انتشارات زریاب، ۱۳۹۳

• پنین ۱۹۵۷( Pnin)
ترجمه به فارسی:پنین، بهمن خسروی، بهناز بهادری‌فر، تهران: نشر شوقستان، ۱۳۸۲.پنین، رضا رضایی، تهران: نشر کارنامه، زمستان ۱۳۸۳

• آتش پریده‌رنگ۱۹۶۲ (Pale Fire)
ترجمه به فارسی: آتش کم‌فروغ، بهمن خسروی، حمیده رستمی، تهران: انتشارات نسل نواندیش، ۱۳۸۹

•آدا یا شوق: یک تاریخچهٔ خانوادگی۱۹۶۹ ( Ada or Ardor: A Family Chronicle)

•پُشت‌نماها۱۹۷۲ (Transparent Things)

ترجمه فارسی کتاب ها

▪️اکرم پدرام‌نیا، نویسنده و مترجم ایرانی ساکن کانادا، در سال ۲۰۱۴ کتاب بحث برانگیز لولیتا اثر ناباکف را ترجمه کرده و نشر زریاب در افغانستان آن را منتشر کرده است. 

ولادیمیر ولادیمیرویچ نابوکوف نویسنده روسی

برخی بر این نظرند که ترجمۀ دوبارۀ یک اثر مهم دست‌کم به خاطر تحول در زبان مبداء پس از گذشت چندین سال ضروری‌ است و برخی دیگر براین عقیده‌اند که چنین کاری ضرورت ندارد.

ذبیح‌الله منصوری در سال‌های دور “لولیتا” را ترجمه کرده بود. حالا پس از گذشت نزدیک به شصت سال از نخستین انتشار “لولیتا” این کتاب بار دیگر توسط اکرم پدرام‌نیا ترجمه شده است.

او می گوید:

“من با ترجمه‌ دوبارۀ هیچ اثری موافق نیستم. در سال‌های گذشته چندین اثر ترجمه کرده‌ام ولی فقط به این دلیل که همزمان یا چند ماه پیش از من ناشرانی ترجمۀ دیگری از آن‌ها را منتشر کردند، از ادامه‌ کار چشم پوشیدم. اما “لولیتا” به دو دلیل متفاوت است، یکی دلیل کیفی ترجمه‌ پیشین است که خود آقای منصوری هم در “مقدمه‌ مترجم”ی که بر این کتاب نوشته به این نکته اشاره می‌کند و می‌نویسد: ‘برای درک خواننده اثر را منبسط ترجمه کرده و تحت‌اللفظی ترجمه نکرده’ام‌ و سپس می‌گوید اگر این‌گونه ترجمه نشود، ‘به مناسبت سبک انشای نویسنده، خواننده‌ فارسی‌زبان حتی یک صفحه از مضامین کتاب را نخواهد فهمید.’

همین خود گویاست که ما ترجمه‌ دقیقی در زبان فارسی از این اثر نداشتیم. دلیل دوم این‌که با درنظرگرفتن رشد و پویایی زبان، پس از نزدیک به شش دهه ضرورت یک ترجمه نو از اثری چون “لولیتا” احساس می‌شد.”

خانم پدرام‌نیا انگیزه‌اش از ترجمه و انتشار ولادیمیر ولادیمیرویچ نابوکوف نویسنده روسی آن در افغانستان را چنین شرح می‌دهد:

“در سال‌های اخیر از خواننده‌های جدی ادبیات و دانشجویان پیام‌هایی می‌گرفتم که ‘آیا می‌شود ترجمه‌ بی‌سانسور و دقیقی از لولیتا خواند؟’ می‌شد و باید چنین می‌شد اما کجا می‌شد چاپ و منتشرش کرد؟ به‌یقین چاپ ترجمۀ بی‌سانسور این اثر در ایران ناممکن بود اما خوشبختانه دنیای مجازی را داشتیم و عزیزانی هم بودند که از انتشارش در وب‌سایت‌های پرخواننده‌شان استقبال کردند. پس از آن‌که دو یا سه پاره از ترجمه را منتشر کردیم، پیام‌هایی از دو ناشر افغانستانی رسید که خواستند این اثر را بی‌سانسور و به صورت کتاب چاپ کنند. از میان این دو، نشر زریاب موافقت کرد که هم‌زمان با انتشار آن در دنیای مجازی، به کارهای چاپ آن سروسامان بدهد.”

او در پاسخ به این پرسش که وقتی کتاب در افغانستان منتشر می‌شود، خوانندۀ ایرانی چگونه می‌تواند به کتاب دسترسی پیدا کند، می‌گوید:

“وقتی اثری چاپ شد، بی‌گمان راه رسیدن به دست خواننده‌های علاقه‌مندش را می‌یابد. ضمن این‌که علاقه‌مندان مقیم کشورهای دیگر هم می‌توانند از طریق وب‌سایت آمازون یا دیگر راه‌های خرید آنلاین آن را تهیه کنند.”

با آن‌که حتی یک جمله در این رمان نیست که بتوان آن را پورنوگرافیک خواند، در سال‌های نخستین پس از انتشار کتاب بحث در این مورد که آیا “لولیتا” اثری ضداخلاقی یا پورنوگرافیک است، میان اهل ادب جریان داشت.

خانم پدرام‌نیا معتقد است:

“بی‌شک “لولیتا” هم‌چنان از آثار بحث‌برانگیز ادبیات قرن بیستم است اما به گفته‌ خود ناباکوف “لولیتا” نه اثری اخلاقی‌ است و نه ضداخلاقی. به نظر بسیاری از اهل ادب جهان “لولیتا” شاهکاری‌ است هنری و هم‌چنان یکی از صدرنشینان فهرست آثار برتر این قرن. حالا این‌که چرا این اثر از آثار برجسته است، نخست می‌توان به قلم هنرمندانه‌ ناباکوف که مجموعه‌ای از شعر، موسیقی، طنز و ایهام و تضاد را در خود دارد اشاره کرد.

برای نمونه در سرآغاز کتاب می‌خوانیم: لولیتا، چراغ زندگی من، آتش اندام جنسی من. گناه من، روح من. لو، لی، تا: نوک زبان در سفری سه‌گامی از کام دهان به سمت پایین می‌آید و در گام سومش به پشت دندان ضربه می‌زند: لو. لی. تا.

فیلم های ساخته شده بر اساس کتاب های نوباکوف

🎞▪️ فیلم لولیتا   1962 Lolita

فیلمی بریتانیایی-آمریکایی در ژانر کمدی سیاه و درام از استنلی کوبریک،محصول سال ۱۹۶۲ و با اقتباس از رمان ولادیمیر ناباکوف نویسندهٔ روس است.

در این فیلم پیتر سلرز بازیگر بریتانیایی، یکی ازنقش‌های اصلی را بازی کرده‌است.
▪️کارگردان:استنلی کوبریک
▪️بر اساس کتاب ولادیمیر ناباکوف
▪️بازیگران:جیمز میسون،پیتر سلرز،شلی وینترز،سو لاین،ماریان استون
فیلم‌بردار:اوسوالد موریس

ولادیمیر ولادیمیرویچ نابوکوف نویسنده روسی

🏆نامزد دریافت جایزه
•جایزهٔ اسکار بهترین فیلم‌نامهٔ اقتباسی
۱۹۶۳ · ولادیمیر نابوکوف
•جایزهٔ گلدن گلوب بهترین کارگردان فیلم سینمایی
۱۹۶۳ · استنلی کوبریک
•جایزهٔ گلدن گلوب بهترین بازیگر مرد نقش مکمل
۱۹۶۳ · پیتر سلرز
جایزهٔ گلدن گلوب بهترین بازیگر مرد فیلم درام
•۱۹۶۳ · جیمز میسون

🎞▪️لولیتا    Lolita 1997

فیلمی در ژانر درام به نویسندگی استیون شیف و کارگردانی آدریان لین و محصول سال ۱۹۹۷ کشورهای آمریکا-فرانسه است. این فیلم، دومین اقتباس از رمان ولادیمیر نابوکوف  است. جرمی آیرنز در نقش هامبرت هامبرت و دامینیک سوین در نقش دولورس «لولیتا» هیز می‌باشند.

ولادیمیر ولادیمیرویچ نابوکوف نویسنده روسی

▪️کارگردان: آدریان لین
▪️فیلم‌نامه‌نویس:استیون شیف بر پایه لولیتا اثر ولادیمیر نابوکوف
▪️بازیگران:جرمی آیرونز،ملانی گریفیث،دامینیک سوین
▪️موسیقی:انیو موریکونه
▪️فیلم‌برداری:هووارد آثرتون
🏆نامزد دریافت جایزه
•جایزهٔ سینمایی ام‌‌تی‌وی برای بهترین صحنهٔ عاشفانه۱۹۹۹ · جرمی آیرونز, دامینیک سوین
•Chicago Film Critics Association Award for Most Promising Actress
۱۹۹۹ · دامینیک سوین
•YoungStar Award for Best Performance by a Young Actress in a Mini-Series/Made for TV Film
۱۹۹۹ · دامینیک سوین
◼️@MAH_7ART

از کانال محترم روزنه https://t.me/MAH_7ART ولادیمیر ولادیمیرویچ نابوکوف نویسنده روسی