درباره نقاشی معمای هیتلر اثر سالوادور دالی
معمای هیتلر (به اسپانیایی: El Enigma de Hitler ) یکی از بحث برانگیزترین آثار نقاش سوررئال اسپانیایی، سالوادور دالی (۱۹۰۴ – ۱۹۸۹ میلادی) است.
تحلیل و بررسی نقاشی
به قلم: 🖊امیرثانی
اگر نمود ناساز واره درون تصویر برکشیده شده توسط دالی را بخواهیم به صحنه بروز امر سیاسی آن سان که نظریه پردازان پسا لاکانی، لاک وموفه از نظریه امر واقعی لاکان برگرفته اند، برگردانیم پرواضح است که نماد های چکانیده شده توسط ناخوداگاه دالی به تابلو پیش پرده ای را از انچه که ناخوداگاه سیاسی اروپای دهه ی بیست وسی، انجا که جهان وبالاخص اروپای بعد از جنگ جهانی اول هنوز ترکش های تقسیم اراضی ومعاهدات سیاسی پس از جنگ را بردوش می کشد معرفی می کند.
دالی صحنه ای از اروپای پیش از واقعه ودرحین واقعه را بصورت امری سیاسی وفضایی که تیره گی وتشنج همچوابری بر بالای زمین واقعیت وتاریخ عینی ومنتظر به وقوع،ایستاده به تصویر می کشد.
اساس صحنه ای که درتصویر به پیش کشیده شده از تلفنی که به شاخه ای آویخته تا چتری باژگون،خفاشی روی بشقاب، بشقابی که عکس کوچک هیتلر درگوشه ای از آن به چشم می خورد،برهوتی از انفکاک وتعلل که درعدم ارتباط اشیا واجزا حضور دارد، مردی که از گوشه چتر باژگون، به بشقاب خیره شده؛همه گی نهایت بیگانه گی ومعمای تاریخیِ حضور شخص هیتلر درعرصه تاریخی-سیاسی اروپاست.
ازدحام مرموز نشانه ها ازسوژه های انسانی که درعمق تابلو بصورت دسته جمعی تصویر شده اند تا بشقابی که عکس هیتلر قسمت کوچکی از آن را اشغال کرده وتلفنی که بعدها و یک سال پس از ترسیم تابلو در ۱۹۳۸ می رود تا نشانه شکست دیپلماسی چمبرلین (نخست وزیر وقت انگلیس)در اجلاس مونیخ را فرضا پیش بینی کند.
سیاست ایجاد واعمال نشده ی پیش از وقوع را بصورت شاید واگر ونمودهایی که ترسیم سراشیب وسقوط را بیشتر به ذهن متبادر می کند منتقل می کنند فضای امر سیاسی در نظرگاه لاک وموفه پیش پرده ای ست از سیاستی که حضور خود را برفراز واقعیتِ عینی سیاسی بصورتی معلق تحمیل می کند.
نگاهی به امر واقعی لاکانی
اگر بخواهیم از این رهگذر به امر واقعی_ لاکانی نگاهی بیندازیم تا امرسیاسی لاک وموفه وضوح بیشتری بیابد به این اشاره می رسیم که همچون تعریف امر واقع که در آن واقعیتِ عینی شکلی ست که توسط شاکله ی شکل دهنده ای فراتر از خود،که مرز ناپذیر وبی شکل است فرم یافته وبه نوعی از انتزاع طبیعت به پدیدار طبیعت رسیده وشکلی عینی می یابد بدین سان امر سیاسی نیز از رهگذر همین فرایند،به واقعیتی سیاسی تبدیل می شود.
تشنجی که دالی در فضای شائبه آلود وبی وحدت تابلو تصویر کرده شکلِ بی شکل ِ امر سیاسی ست که اِلمان هایی را که می تواند درحضور واقعی اش ودرعرصه ی عمل شکل بیابد با خود بهمراه دارد.
صحنه ای که دالی به تصویر کشیده صحنه ی تزاحم نیرویی یا برایند نیروهای تاریخی نیست که صورتِ دولوزیِ نقش نمای اجحاف یا چگونگه ای استیصال یا فقدان از آن برداشت شود.
بلکه در صحنه تصویرشده توسط سالوادور دالی، دال های بی ارتباط نسبت به هم در حکم نشانه هایی هستند؛که هنوز دربافت واقعیت عینی وتاریخی که وقوعش درسال ۱۹۳۷ غیر قابل پیش بینی بوده، پیوندمعنایی ووحدت حضوری نیافته اند.
به تعریفی دیگر دال های گسسته که بصورت نشانگان تیره گی وپریشانی درتابلو معرفی شده اند هنوز در ذهن مخاطب ترکیبی را که بدان ارجاع می دهند(نظیر گسسته گی ،وحشت،تیره گی، پریشانی،ناسرانجامی) ندارند.
از این رو بصورت پیش در آمدهایی وحشت زا ومتکثر ازهم در تابلو درحداقل ربطی که دالی نسبت به اجزای دیگر،برایشان درنظر گرفته به ایفای نقش پرداخته اند.
صحنه تابلو چیزهایی که دالی نمی خواهد را از کنج ناخوداگاهش به تصویر کشیده صحنه ی سیاسی ای که با برامدن هیتلر در اروپا ناشدنی ست که به همین منوال درسکون و رخوت ادامه پیدا کند وگسست وصورت بندی جدید نیرویی در عرصه سیاسی وحتی جغرافیای سیاسی کشورهایی اروپایی انکار ناشدنی ست.
عرصه جدید وقدیم
.درتابلوی معمای هیتلر؛عرصه جدید وقدیم در یک نقطه ی آنی از ناخوداگاه دالی به ملاقات یکدیگر رسیده اند.ترمزی که حدسیات او دربرابر عرصه پیش بینی ناپذیر امرسیاسی در اواخر دهه سی دراوپا دارد شاید واگرهای بسیاری را از ناخوداگاه به ذهن ترسیم گرش درتابلو منتقل کرده.
جایی که فوران نویدهای پیروزمند همچنان که در ذهن دالی جذر ومد می کنند صحنه های تدریجی ِزوال وازدست رفتن را بصورت ته نشین های این ایده ها دراینده ای نامشخص بهمراه دارند. چیزی که استیصالِ از آن دالی را وادار نموده تا عدم ارتباطی مشخص را بصورتی موحش وهشداردهنده مابین اجزا و المان های نمادی تابلو گوشزد کند.
هرچه که تمرکز وی به صورت بندی وشکل پذیری بیشتر شده ذهن او عرصه را بیشتر بدست نهان خانه ی مورد علاقه اش درسنت تصویری ای که بواسطه ی حضورواعمال نیروهای ناخوداگاه (سورئالیسم )به پیش گرفته،می سپارد.
دالی کناری ایستاده وناخوداگاهش بی کم وکاست انچه ادراک ذهنی او ازتجربه ی روایت های سیاسی در عرصه عمل وپراکسیس های تاریخی بدست اورده را با ترکیب معجزه اسای پریشانی وزوال وپراکنده گی به نمایش می گذارد.
از کانال محترم هنر: زندگی دوم
درباره نقاشی معمای هیتلر اثر دالی
نقدهای نقاشی دیگر را از اینجا بخوانید.
جهت عضویت در خبرنامه، ایمیل خود را وارد کنید تا اخبار و تخفیف ها را اولین نفر دریافت کنید
