پیام روز جهانی تئاتر 2024 به قلم یون فوسه Jon Fosse منتشر شد.
یون فوسه، نویسنده و نمایشنامه‌نویس نروژی، به مناسبت روز جهانی تئاتر، در پیامی، یکی از کارکردهای هنر را، نزدیکی و آشنایی مردم جهان با هم دانست و از این‌رو، هنر و جنگ را متضاد هم معرفی کرد.
یون فوسه نویسنده مشهور نروژی متولد 1959 است. او به خاطر مجموعه آثار گسترده خود که شامل نمایشنامه، رمان، مجموعه شعر، مقاله، کتاب کودکان و ترجمه است، شهرت دارد. سبک نوشتاری فوسه با مینیمالیسم و عمق عاطفی مشخص می‌شود و او را به یکی از نمایشنامه‌نویسان برجسته جهان تبدیل می‌کند. در سال 2023، او جایزه نوبل ادبیات را برای نمایشنامه‌ها و نثرهای نوآورانه‌اش که صدای ناگفتنی‌ها را می‌دهد، دریافت کرد. آثار فوسه به بیش از پنجاه زبان ترجمه شده است و تولیدات آن در بیش از هزار صحنه در سراسر جهان ارائه شده است.
پیام روز جهانی تئاتر 2024
هنر صلح است،
هر انسانی در عین حال که شباهت‌هایی به دیگر افراد دارد، در نوعِ خود یکه و منحصر به فرد است. البته که در شمایل و ظاهر تفاوت‌هایی داریم، که این هم بسیار خوب است، لیکن در درون هر یک از ما چیزی وجود دارد که فقط متعلق به شخص ما است – چرا که ما در انسان بودن خود تنهاایم. ممکن است بخواهیم آن را روح یا جان بنامیم یا تصمیم بگیریم که به هیچ وجه با کلمات به آن برچسب نزنیم و آن را به حال خود رها کنیم.
در عین حال که به یکدیگر شبیه نیستیم، در برخی جهات همانند هم هستیم. ما مردم نقاط مختلف جهان اساساً شبیه یکدیگریم، مهم نیست به چه زبانی صحبت می‌کنیم یا چه رنگ پوست و مویی داریم. البته ممکن است که از نظر شما این مسئله چیزی شبیه به یک پارادوکس باشد: اینکه ما به طور همزمان کاملاً شبیه به هم و در عین حال کاملاً متفاوت از هم هستیم. شاید فردی در‌ارتباط میان روح و جسمش از نظر ما اساساْ متناقض باشد – وجود ما همزمان مشتمل بر جنبه‌های زمینی و ملموس و جنبه‌های فرازمینی و متعالی است.
هنر؛ در معنای هنر والا، با شیوه‌های شگفت‌انگیز خود موفق می‌شود تا کلیت‌‌های کاملاً منحصربه‌فرد و بی‌همتا را در جهان ادغام کند. این به ما این امکان را می‌دهد که امور متفاوت – ممکن است بگویید امر بیگانه، ناسازگار، نابهنجار – در جهان را دریابیم و درک کنیم. از این طریق است که هنر مرزهای بین زبان‌ها، جغرافیا و کشورها را می‌شکند. این خصلت نه تنها ویژگی‌های فردی هر کس، بلکه به تعبیری دیگر، ویژگی‌های فردی هر گروه از مردم، یا هر ملتی را نیز گرد هم می‌آورد.
هنر این کار را با حذف تفاوت‌ها و یکسان‌سازی این تفاوت‌ها انجام نمی‌دهد، بلکه برعکس، با نشان دادن تفاوت‌ها و آنچه با ما بیگانه و غریبه است به آن می‌رسد. همه‌ی نمونه‌های والای هنر به شکل دقیقی متضمن این هستند: اموری بیگانه و عجیب که در عین حال که نمی‌توانیم کاملاً آن‌ها را درک کنیم ولی به نوعی هم درک می‌کنیم. به اصطلاح حاوی نوعی راز است؛ چیزی که ما را مجذوب خود می‌کند، ما را از حد خود فراتر می‌برد و با این کار ماورایی ایجاد می‌کند که تمامیت هنر باید هم در خود داشته باشد و هم ما را به آن سوق دهد.
من هیچ راه بهتری برای جمع کردن تضادها در کنار هم سراغ ندارم. این دقیقاً رویکرد معکوس با درگیری‌های خشونت‌آمیزی است که اغلب در جهان می‌بینیم، رویکردهای افراطی‌ای که اغلب با استفاده از غیرانسانی‌ترین اختراعاتی که فناوری در اختیار ما قرار داده است، وسوسه ویرانگری برای از بین بردن هر چیز خارجی، هر چیزی منحصر به فرد و متفاوت از ما را ایجاد می‌کند. تروریسم در جهان وجود دارد و جنگ نیز وجود دارد. از آن‌جایی که انسان جنبه‌های حیوانی نیز دارد، به واسطه غریزه، می‌خواهد دیگری را، به عنوان یک فرد خارجی و به‌عنوان تهدیدی برای وجود خود تجربه کند. در حالی که می‌تواند با دید رازی جذاب در مسیر کشف آن هدایت شود.
اینگونه است که منحصر به فرد بودن – تفاوت‌هایی که همه ما می‌توانیم ببینیم – ناپدید می‌شود و همه به یک شباهت جمعی می‌رسند که در آن هر چیز متفاوت تهدیدی است که باید ریشه‌کن شود. چیزی که از بیرون به عنوان تفاوت دیده می شود، مثلاً در مذهب یا ایدئولوژی سیاسی، به چیزی تبدیل می‌شود که باید شکست خورده و از بین برود. جنگ، نبرد با چیزی است که در اعماق همه ما نهفته است: چیزی منحصر به فرد. و همچنین نبردی با هنر است، علیه آنچه در اعماق کل هنر نهفته است.
من در اینجا در مورد هنر به طور کلی صحبت کرده‌ام، نه در مورد تئاتر یا نمایشنامه‌نویسی به طور خاص، اما این به این دلیل است که همانطور که گفتم، تمام هنرهای خوب، در اعماق وجود، حول یک چیز می‌چرخد: پذیرفتن چیزهای کاملاْ منحصر به فرد، کاملا خاص و جهانی کردن آن. یکی کردن امر خاص با امر کلی از طریق بیان هنرمندانه آن: نه از بین بردن ویژگی‌های آن، بلکه تأکید بر این ویژگی‌ها و بسترسازی برای درخشش آنچه که بیگانه و ناآشنا است. جنگ و هنر متضاد یکدیگرند، همانطور که جنگ و صلح متضاد یکدیگرند – به همین سادگی.
هنر صلح است
روز جهانی تئاتر، هر سال در 27 مارس برابر با 7 فروردین گرامی داشته می‌شود.
پیام روز جهانی تئاتر 2024 به قلم یون فوسه
