کپی رایت یا حق تکثیر یا انتشار خیلی در تولید اثر هنری حائز اهمیت است.
مجموعه‌ای از حقوق انحصاری که به ناشر یا پدیدآورندهٔ یک اثر اصل و منحصربه‌فرد تعلق می‌گیرد و حقوقی از قبیل نشر، تکثیر و الگوبرداری از اثر را شامل می‌شود.
این تعریفی است که در همه جای دنیا به نام قانون کپی رایت (Copy Right) می‌شناسند.
اما این قانون چیست و چگونه عمل می کند؟
ولی کشورهای: ایران، اوگاندا، بوروندی، پاپوآ گینه‌نو، پالائو، ترکمنستان، تووالو، تیمور شرقی، جزایر سلیمان، جزایر مارشال، جمهوری چین، سائوتومه و پرینسیپ، سن مارینو، سومالی، سیرالئون، سیشل، عراق، کامبوج، کویت، کیریباتی، مالدیو، موزامبیک، میانمار، نائورو، و وانواتو هنوز به عضویت این کنوانسیون در نیامده اند.
کپی رایت شامل چه آثاری می‌شود؟
باید توجه داشت برای اینکه یک اثر شامل قانون کپی رایت شود باید به صورت فیزیکی ثابت بماند؛ به عنوان مثال یک رقص خود جوش شامل قانون کپی‌رایت نمی‌شود ولی رقص از پیش طراحی شده شامل قانون کپی رایت می‌شود.
تمامی آثار معماری، موسیقی، سینمایی، ویدئو و فیلم، فایل صوتی، اثر ادبی مثل شعر یا داستان و یا یک نوشته، کد کامپیوتری، تصاویر گرافیکی و مجسمه و نمایشنامه میتواند جز قانون کپی رایت باشد.
مهم است که درک کنیم که قانون کپی رایت ” شکل بیان مادی” یک کار خاص را پوشش می دهد نه مفاهیم ایده‌های آن را.
کپی رایت شامل چه مواردی نمی‌شود:
شاید فکر کنید از مواردی که بالاتر ذکر شد همه شامل حمایت کپی رایت می‌شوند اما باید بدانید که کپی رایت شرایط خاص خود را دارد.
چه مواردی شامل قانون کپی رایت نمی‌شود:
1- آثار نویسنده اصلی که به صورت محسوس در نیامده است
به عنوان مثال شخص اگر ایده ای برای نوشتن یک رمان داشته باشد نمیتواند آن را کپی رایت کند
2-اطلاعاتی که فراگیر است و مرجع مشخصی ندارد
به عنوان مثال گزاره “آسمان آبی است” شامل کپی رایت نمیگردد
موارد زیر نیز به همین صورت شامل قانون کپی رایت نمی‌شوند:
الف) تقویم
ب)خط کش و نوار متر
ج) جداول قد و وزن
د) لیست و جداول اسناد عمومی
ه) راهنمای تلفن
3- فرم های بدون اطلاعات
4-لیست مواد تشکیل دهنده مثل دستور پخت، فرمول ها و یا برچسب ها
اقلامی مانند کتاب آشپزی مادامی که دارای دستور العمل و یا توضیحات باشند را میتوانید با خیال راحت کپی کنید!
5- نام های مستعار
نام هایی مثل القاب هنری و یا نام مستعار نویسندگان
6- اسامی کسب و کار، سازمان و یا گروه ها
7- اسامی کالا و سرویس
8- نام دامنه
9- عناوین کار ها (مثل فیلم ها و یا کتاب ها)
10- ایده ها
11- شعار ها و تکیه کلام ها
12- موارد مفید
به طور کلی مواردی که برای گروهی از افراد مفید باشند جز قانون کپی رایت نمی‌شوند مثل: ماشین لباسشویی، یخچال
البته باید توجه داشت که شاید برای موارد بالا قانون کپی رایت وجود نداشته باشد ولی بعضی از شرکت ها از علائم نام تجاری و یا حق امتیاز استفاده میکنند.
علائم تجاری
بسیاری از موارد میتوانند در گروه علائم تجاری قرار گیرند به عنوان مثال :
1- رنگ ها:
شرکت هایی که رنگ مختص به خود را دارند
2- طراحی:
هر ترکیبی از گزینه های زیر جز این دسته از علائم تجاری قرار می گیرند
الف)نماد
نماد و لوگو میتواند به عنوان نام تجاری ثبت شود؛ مثل آرم نایکی و یا آدیداس
ب)اسامی:
اسامی از دسته دیگری از گروه طراحی هستند که جز علائم تجاری محسوب می‌شوند؛ مثل کوکاکولا و یا پپسی
ج)لغات:
لغات هم جز علائم تجاری هستند؛ مثل جی‌میل
3- رایحه:
بعضی از محصولات ( جدای از عطر‌ها که رایحه مشخص دارند) دارای رایحه می‌باشند و این رایحه را میتوانند جز علائم تجاری به ثبت برسانند؛ مثل رایحه عطر گیلاس روغن موتور‌های سنتزی منتهن
4- جملات:
رستوران وندی در آمریکا جمله ساده “گوشت گاو کجاست؟” را در سال 1984 در تلویزیون ملی آمریکا برای تبلیغات خود استفاده کرد که این جمله در حال حاضر هم در تبلیغات این شرکت استفاده می‌شود.
این رستوران این جمله تبلیغاتی را به عنوان علامت تجاری خود به ثبت رسانده است.
5- اشکال:
شکلات پرطرفدار کیت‌کت که در ایران هم بسیار پر طرفدار است شکل همیشگی خود را حفظ کرده است. این شکل که به شکل 4 انگشت کیت کت معروف است به عنوان علامت تجاری این شرکت به ثبت رسیده است.
6- اصوات:
این نوع علامت تجاری در ایران به رسمیت شناخته نمی‌شود ولی در خارج از کشور اصوات به عنوان علامت تجاری به ثبت می‌رسند؛ مثل آهنگ اینتل
مدت زمان کپی‌رایت
مدت زمان محافظت حق تکثیر به عوامل مختلفی مثل نوع اثر و یا اینکه این اثر منتشر شده است یا نه بستگی دارد و یا این اثر شخصی بوده یا مشترک.
در آمریکا مدت این اثر برای اکثر آثار 70 سال پس از مرگ مالک آن اثر است. که در ایران این عدد متفاوت است.
حق تکثیر در ایران
در سال 1304 قانون ثبت علائم تجاری در ایران به ثبت رسید.
در ایران هیچگاه به درستی قانون کپی رایت اجرا نشده است و قانون کپی رایت را مجموعه ای قانون‌ها شامل:
1-حمایت از حقوق مولفان موصنفان و هنرمندان
2-ترجمه و تکثیر کتب، نشریات و اثار صوتی
3-حمایت از حقوق پدیدآورندگان بازی های رایانه ای
4-ثبت اختراعات، طرح‌های صنعتی و علائم تجاری
5- مواد 62،63 و 47 قانون تجارت الکترونیک
ایران از سال 2001 عضو سازمان جهانی مالکیت فکری است. این سازمان در 1967 تاسیس شد و اکنون 189 عضو دارد. هدف اصلی این سازمان «تشویق آثار خلاقانه در راستای حمایت از مالکیت معنوی» است.
مدت زمان حفظ حق تکثیر برای هر آثار متفاوت است ولی به طور کلی برای آثار سینمایی و عکاسی این مدت 30 سال بعد از نشر اثر می‌باشد و برای بقیه آثار این مدت 50 سال است.
برای مشاوره حقوقی می توانید از مشاورین و متخصصین برتر ما استفاده کنید.
به این منظور سرویس مشاوره حقوقی را برای مباحث کپی رایت تهیه کنید.
