اصول طراحی مجسمه های شهری

خلاصه ای از مقاله اصول طراحی مجسمه های شهری به قلم جمال الدین سهیلی را در این نوشته با هم می خوانیم.

اگر در باب طراحی شهری تصور کنیم که عوامل ایجاد شده در طراحی، اجرائی هستند که بتوان آن‌ها را بیت های یک شعر نامید، اگر این ابیات به لحاظ محتوا و آهنگ با هم متناسب باشند، خواننده افکار و توانمندی شاعر را خواهد ستود.

اما در صورت آشفتگی در شعر، می توان حدس زد که شاعر آشنایی با کل موضوع نداشته. این نتیجه گیری به مساله طراحی شهری نیز قابل تعمیم است.

یعنی هر چه اجزای طراحی شده در یک شهر، به لحاظ شکل و محتوا با همدیگر هماهنگ و متناسب باشد، بیننده در پایان نه تنها از کل چهره شهر لذت می برد بلکه به هماهنگی دستگاه های مربوطه و آگاهی شان به طراحی شهری پی خواهد برد.

برخی عوامل و اشکال مبلمان شهری که طراحی شده نیستند مانند پست های برق و مخابرات، تابلوهای اطلاع رسانی سازمان ها و نهاد ها، صندوق های صدقات و … از یک طرف و عواملی که به منظور زیباسازی شهر به صورت آگاهانه و هدفمند طراحی می شوند مانند فضاهای سبز، مجسمه های شهری، چراغ های روشنایی و آب نماها، از طرف دیگر مجموعه ای از مناظر شهری را ارائه می نمایند که مکانیابی، مقیاس ساخت و ایجاد ارتباط بین آن ها می تواند در موفقیت بیشتر موثر باشد.

سعی نگارنده بر آن است که موضوع طراحی مجسمه های شهری و کارکردهای آن ها در تعریف هویت و سیمای شهری مورد بررسی قرار بگیرد.

هویت شهر

کوین لینچ در کتاب سیمای شهر پنج عامل را به عنوان عوامل سازنده سیمای شهر معرفی می کند، می توان گفت چندین تصویر کلی از هر شهر در ذهن افراد مختلف وجود دارد. این تصاویر کلی نتیجه عوامل اصلی در هویت شهری می باشند.

یکی از این عوامل نشانه های شهری می باشند. معمولا اشیائی که ظاهری مشخص دارند، مانند ساختمان ها، علائم، مجسمه های شهری و حتا کوه می تواند نشانه ای شهری باشد. خصوصیات نشانه باید چنان باشد که بتوان آن را از میان عوامل بسیار شناخت.

حس مکان

رومیان باستان اصطلاحی داشتند به نام Genius loci یا حس مکان. ظاهرا این اصطلاح مفهوم بسیار گسترده و فراگیری بوده و شامل تمام ویژگی هایی می شد که یک مکان را خاص و یگانه می ساخت.

منظور این است که هر فضایی نه تنها دارای یک فرم و شکل ظاهری باشد که به کاربری و عملکرد آن مرتبط است، بلکه به لحاظ مفهوم باید در بیننده احساسی ایجاد نماید که آن فرد حس مخصوص به آن فضا را درک کند.