نما سینمایی چیست؟
نما یعنی تصویری که بی وقفه و با یکبار روشن و خاموش کردن دکمه ضبط دوربین ثبت میشود.
نماها بر حسب نوع کارکردشان به چند دسته تقسیم میشوند.
تصاویری از فیلم روانی،1960
دسته بندی نما :
نماها بر حسب نوع کارکردشان به چند دسته تقسیم میشوند:
?مکان و محل رخداد ماجرایی را معرفی میکنند
احساس و عواطف و میزان همزادپندازی با مخاطب را مشخص میکنند
با توجه به محتوای سکانس برداشت میشوند.
هر نما، تلاشی است برای ارائه مفهومی ثانویه به مخاطب.
برای مثال اگر کارگردان بخواهد ترس و فضایی مرموز و هولناک ایجاد کند همچون نمونه کارهای هیچکاک، دوربین را به شدت به سوژه نزدیک میکند تا شما هم ترس و وحشت را در چهره او به خوبی ببینید و هم مانند شخصیت ترس را تجربه کنید.
زیرا که وقتی نمایی بسته و به شدت تنگ باشد، شما از اطرافتان بیخبر میشوید و این بهترین تکنیک برای غافلگیری و ترساندن شما و شخصیت است.
نمای کلوزآپ (Closeup)
نمای نزدیک با موضوعی مانند انسان. نمای نزدیک یعنی نمایی از سر و گردن.
در برگه های دکوپاژ و فیلمنامه این نما را به اختصار C.U می نویسند.
تصویر: از فیلم سوء ظن،1941
کلوز آپ یا همان نمای نزدیک :
این نما سینمایی قادر است احساسات خاصی را در مخاطب بیافریند که یک نمای دور قادر به ایجاد چنین احساسات نیست. نمای نزدیک بعلاوه روشی برای تاکید بر سوژه، فکر شخصیت یا احساسی خاص نیز هست.
مثلا، هیچکاک در فیلمهایش از این نما برای
- تاکید بر یک لیوان شیرِ شبه‌انگیز در فیلم “سوء ظن 1941”
- پاکتی که از دست یک جاسوس آلمانی میافتد در فیلم “خرابکار 1942”
- گردنبندی که استفاده کننده‌اش کسی نیست که وانمود میکند در فیلم”سرگیجه” استفاده کرده است
استفاده از نمایی نزدیک در فیلم چهارشنبه سوری به کارگردانی اصغر فرهادی دو تصویر روی هم افتاده.
یکی مردی طلاق گرفته و دیگری در شرف طلاق که گویی قرار است به همین سرنوشت دچار شود.
در تصویر مردی که در ماشین است شوهر سابق سیمین (با بازی پانته آ بهرام) است.
زنی که مرد دوم یعنی مرتضی (حمید فرخنژاد) به تازگی با او رابطه پنهانی دارد و به همین دلیل هم زنش مژده (هدیه تهرانی) به او مشکوک شده است.
در آخر نیز اصغر فرهادی کارگردان این فیلم با همین نما که آن را در اواخر فیلم گنجانده است، به ما خبر میدهد که بله، قرار است مژده و مرتضی نیز از هم جدا شوند …
نکته ای که در تیتراژ آغازین از فیلم جدایی نادر از سیمین به آن اشاره ای هوشمندانه و گذرا شده است و من به طور مفصل در بخش تیتراژ و تکنیک های رمزگشاییِ فیلم به کمک تیتراژ، به آن خواهم پرداخت.
اکستریم کلوزآپ:
به نمای بسیار درشت می گویند.
نمای بسیار درشت یا بسیار نزدیک ، برای القای احساسات و عواطف،و نیز تاکید بر سوژه یا مسئله‌ای خاص استفاده میشود.
مثال نما بسیار درشت سینمایی :
نما بسیار درشت برای القای احساسات یا حرفی ناگفته بر زبان شخصیت است.
مثلا در فیلم نجات سرباز رایان، در سکانس ابتدایی میبینیم که آن پیرمرد که زمانی سرباز جنگ بوده‌است.
وقتی به قبرستان میرود چه طور خاطرات جنگ در او زنده میشود، و ما این القای احساسات را با نزدیک شدن به کمک نمای بسیار درشت به سوژه درک میکنیم. و نیز شاهد احساساتی هستیم که بر او غلبه کرده‌است
و هم اینکه گویی با این نزدیکی، داریم با دوربین‌مان وارد ذهن و خاطرات شخصیت میشویم و همراه با او به گذشته سفر میکنیم.
نمونه بسیار برجسته دیگر از نمای نزدیک سکانس ماندگار و تحسین شده از فیلم راننده تاکسی،مارتین اسکورسیزی است.
این نمای سینمایی تلفیق نما و دیالوگ در این سکانس با هم به القای حس و معنا کمک کرده اند.
از دیگر نمونه‌های نمای نزدیک مربوط به زمانی است که تراویس (رابرت دنیرو) به دلیل سوء ظن پلیس‌ها، حالا به آپارتمان برگشته و با خودش تمرین میکند، تا در صورت مزاحمت دوباره آنها چه عکس‌العملی نشان بدهد.
نما و دیالوگ‌های این صحنه مکمل یکدیگر هستند.
تراویس به هنگام تمرین یک لحظه هم پلک نمیزد و در کمال خونسردی بسیار جدی و با جسارت حرف میزند کلامی که استفاده میکند، نشانه تنفر و خشمی است که در سینه دارد و همه آن خشم را میخواهد در یک گلوله خالی کند.
ببینید که کارگردان چه طور از سر و صورت بازیگر صرف نظر میکند و در عوض نمایی بسته از دست‌ها و آستین کت به ما نشان میدهد که اسلحه را آنجا مخفی کرده‌است.
این اوج تاکید بر شخصیت تراویس است، او که میبیند مردم و دولت اهمیتی به گند و کثافتی که شهر را گرفته نمیدهند، خودش به یک ماشین کشتار تبدیل شده است.
سر و صورت او حالا کمتر در معرض توجه است و آنچه اهمیت دارد دست اوست که چه زمانی تصیمم بگیرد ماشه را بکشد.
لانگ شات :
نمایدور یا همان لانگشات (Long Shot) یا فول شات نمایی از کلِ پیکر انسان با مقداری پس زمینه که به آن نمای دور یا یا نمای تمام قد میگویند.
درحالیکه نمای نزدیک برای تاکید بر شدت احساسات است، نمای دور برای تراژدی کارآمد است.
چون تماشای درد و غم و مرگ و ناراحتی قهرمان فیلم را برای مخاطب آسان تر میکند.
گوییکه آن مرگ و غم بخشی از فضا و چشم‌انداز رویداد است.
از کارکردهای دیگر نمای دور می توان به نمایش چشم‌اندازی بهتر از رخدادها/ جنگ/ نبرد/عظمت و شدتِ فاجعه اشاره کرد.
نمای متوسط یا مدیوم شات
این نما سینمایی نه نزدیک است و نه دور. جایی میانه این دو اندازه ی نما قرار می گیرد.
سر تا کمر یا کمر تا زانو کاراکتر در تصویر است.
در سکانسهایی با دیالوگ میان دو یا چند نفر است از این نما سینمایی استفاده می شود.
بیشترین کاربرد نمای متوسط در سکانسهایی است که دیالوگ رد و بدل میشود و دو نفر یا چند نفر در حال صحبت با هم هستند.
نمای متوسط به تماشاگر این امکان را میدهد تا حرکات و حالات شخصیت ها را دنبال کند.
زبان بدن در القای حس بسیار مهم است و این نمای متوسط است که میتواند در نزدیکترین و درست ترین نقطه به کاراکترها قرار بگیرد و حالات روانی و احساسی آنها را منتقل کند.
در مثالی دیگر از نمای متوسط که فایل آن در ادامه قرار داده میشود، خواهیم دید که چه طور ریچل(شخصیت زن داستان) بدون هیچ دیالوگی و تنها با زبان بدن، حرکات چشمها و سرِ خود به حرفهای جوکر واکنش نشان میدهد.
استفاده از نمای متوسط متداولترین نما در سینما است، و بهتر هم همین است.
زیرا که استفاده از نماهای نزدیک یا بسیار نزدیک که برای تاکید هستند، اگر بیش از اندازه باشند، تماشاگر را خسته میکند و ارزش خود را از دست میدهد.
حال آنکه یک نمای متوسط، به دلیل تعدیل در نمایش محیط اطراف، امکان جا به جایی میان دو شخصیت یا بیشتر، و نیز نزدیک شدنِ به میزان کافی به سوژه تماشاگر را برای مدت طولان تری سرگرم میکند و از تکرار و ایجاد احساس خستگی به دور است.
ادامه این مطلب را از اینجا بخوانید.
این مطالب از سری مقالات مجموعه آموزش درک و تحلیل فیلم توسط خانم مرضیه زمانی فروشانی تهیه شده.
برای ورود به کانال تلگرام درک و تحلیل فیلم میتوانید روی همین متن کلیک کنید
برای مشاهده ادامه مباحث از فصول آموزش فیلمسازی و فیلمنامه نویسی اینجا کلیک کنید.
هرگونه کپی برداری از مطالب سایت بدون ذکر منبع و درج لینک عیرمجاز است.
