بیوپیک چیست؟ تعریف دقیق فیلم‌های زندگی‌نامه‌ای به همراه معرفی چند نمونه

 

بیوپیک یکی از اصلی‌ترین بخش‌های سینما است که قدمت آن با سینما برابری می‌کند.

آیا تا به حال از خودتان پرسیده‌اید که بیوپیک چیست؟

چه چیزی را می‌توانیم بیوپیک بدانیم؟ به نظر می‌رسد در سینمای معاصر این فیلم‌ها همه جا حضور دارند.

شخصیت‌های تاریخی، موسیقی‌دانان، سیاستمداران و حتی افراد معمولی که درگیر اتفاق‌های خارق‌العاده شده‌اند سوژه‌های مناسبی هستند.

هر چند در دهه‌های اخیر بیشتر به این ژانر پرداخته شده است اما این ژانر، ژانر جدیدی به حساب نمی‌آید.

در این یادداشت به بررسی بیوپیک و تکامل آن می‌پردازیم.

 

تعریف بیوپیک

طیف آن‌چه که یک فیلم زندگی‌نامه‌ای شناخته می‌شود بسیار گسترده است

و این باعث می‌شود که دست فیلم‌ساز برای بیان داستان باز باشد.

به عنوان مثال در نظر بگیرید که تارانتینو چگونه داستان شارون تیت را در «روزی روزگاری در هالیوود» بیان کرده است.

قبل از اینکه به پیچیدگی‌های بیوپیک بپردازیم بهتر است که یک تعریف دقیق از آن ارائه دهیم که در تمام مدل‌های مختلف این ژانر مشترک است.

 

بیوپیک چیست؟

بیوپیک فیلمی است که زندگی فرد را واقعی و غیرساختگی به تصویر می‌کشد.

یک فیلم زندگی‌نامه‌ای می‌تواند کل زندگی یک شخص یا یک بخش خاص در تاریخ زندگی او را نمایش ‌دهد.

موضوعات مربوط به بیوپیک حد و مرز ندارد و از چهره‌های مشهور تاریخ تا مشاهیر معاصر را پوشش می‌دهد.

بیوپیک در یک نگاه:

زندگی واقعی یک شخص را پوشش می‌دهد.

ممکن است به چندین سال از زندگی یک نفر بپردازد یا لحظاتی خاص از زندگی او را به تصویر بکشد.

بیوپیک‌ها دارای یک بخش «آن‌ها اکنون کجا هستند؟» هستند که اتفاقات بعد از به وقوع پیوستن اتفاق را در برمی‌گیرد.

تمام فیلم‌های این ژانر اساسا در مورد زندگی واقعی فرد است اما ممکن از جهات مختلف با هم متفاوت باشند.

 

بیوپیک و واقعیت

این موضوع که یک بیوپیک تا چه میزانی به بررسی دقیق تاریخ پرداخته است باعث متمایز شدن آن می‌شود.

در واقع ممکن است که یک بیوپیک تقریبا داستانی باشد و تنها از واقعیت‌های سطحی برای ایجاد روایتی نمایشی استفاده کند.

اگر بیوپیک در مورد شخصیتی باشد که داستان‌های ساختگی زیادی از او نقل شده باشد فیلم‌ساز ممکن است که به جای بیان واقعیت‌ها فیلمی افسانه‌ای از او بسازد.

متاسفانه ساخت یک فیلم بیوپیک 100 درصد دقیق غیرممکن است.

اگر فیلم را بر پایه کسی بگذارید که قرن‌ها پیش وجود داشته است فیلمسازان کارهای زیادی با آن خواهند داشت.

در واقع در برخی از این موارد حتی با وجود اسناد و حقایق زیاد فیلم‌ساز ترجیح می‌دهد با داستان‌های ساختگی که اطراف شخص است به اسطوره‌سازی بپردازد.

با نگاه کلی به «من آنجا نیستم» تاد هینز که چندین بازیگر مختلف نقش باب دیلن را بازی می‌کنند

می‌توان مشاهده کرد که بازیگرهای مختلف این فیلم بیشتر از آنچه که به نتیجه بازاریابی فکر کنند به شخصیت دیلن که دائما در حال تغییر است می‌پردازنند.

فیلم‌های بیوپیک قرن بیستم که در مورد افرادی است که در این قرن می‌زیستند اغلب واقعیت را به جهت بهتر یا بدتر کردن سوژه از آن چیزی که هست می‌آرایند.

بنابراین اگر شما یک فیلم در مورد شخصی که هنوز زنده است می‌سازید کاملا درباره این که چقدر فیلم زندگی‌نامه‌ای شما درست یا نادرست است مطلع خواهید شد.

با این حال بیشتر اوقات بیوپیک به دلیل ساختن یک فیلم بهتر حقیقت را ترجیح می‌دهد.

البته این موضوع دور از ذهن نیست زیرا آثار هنری و نمایشنامه‌ها حقیقت را به خاطر خود هنر گسترش داده‌اند.

از این گذشته فیلم‌ها زندگی واقعی نیستند و اگر کسی واقعا به دنبال جزئیات دقیق و واقعیت‌های زندگی یک فرد است باید به سراغ زندگی‌نامه‌های مکتوب برود.

 

پیدایش بیوپیک

شاید برای شما عجیب باشد اما فیلم‌های بیوپیک از همان زمان ظهور تا امروز محبوب بوده‌اند.

برخی از اولین فیلم‌های بیوپیک اغلب به یک چهره تاریخی مانند ناپلئون بناپارت و یا حتی حضرت عیسی پرداخته‌اند.

جرج آرمسترانگ کاستر و آبراهام لینکلن را باید دو چهره محبوب ژانر بیوپیک دانست که از ابتدا پیدایش این ژانر سوژه فیلم‌های مختلفی بودند.

برای کاستر می‌توان به Last Fight (1912)، دشت‌نشین (1936 و 1966)، گذرگاه سانتافه (1940) و  آن‌ها چکمه به پا مردند (1941) اشاره کرد.

بسیاری از این فعل‌ها به دلیل جعل تاریخ و واقعیت‌های کاستر مورد انتقاد قرار گرفتند.

آبراهام لینکلن هم تا قبل از سال 1950 سهم زیادی از این ژانر را به خود اختصاص داده است.

از بین تمام آن‌ها می‌توان آقای لینکلن جوان (1939) را مشهورترین و مورد احترام‌ترین فیلم دانست.

این فیلم توسط جان فورد کارگردانی شده است و نقش لینکلن بر عهده هنری فوندا است.

بر خلاف اکثر فیلم‌های بیوپیک لینکلن که در مورد رئیس جمهور آمریکا است این فیلم به زمانی از زندگی لینکلن پرداخته است که وکیل جوان ما درگیر یک پرونده قتل در ایلی نویز است.

 

اهمیت بازیگر

در کنار چهره‌های تاریخی بیوپیک‌های اولیه به مشاهیر روز هم پرداخته‌اند.

احتمالا شما هم با من موافق باشید که «احمق آمریکایی خوش‌تیپ» ساخته مایکل کورتیز با هنرنمایی جیمز کاگنی و تمرکز بر زندگی جورج ام کوهن برجسته‌ترین و شناخته‌شده‌ترین اثر است.

صرف نظر از دقت این فیلم با موفقیت چشمگیری که توانست کسب کند هم توجه‌ها و هم تحسین منتقدان را به خود جلب کرد.

این فیلم همچنین باز هم نکته بسیار مهمی را در مورد بیوپیک گوشزد می‌کند که عمومیت ویژگی اصلی این ژانر است.

در بیشتر افرادی که به دنبال نمایشی از یک زندگی واقعی هستند یک چیز مشترک است.

بازیگران باید کم و بیش شبیه همان شخصیتی باشند که زندگی واقعی او به تصویر کشیده شده است.

این می‌تواند یک چالش جدی برای بازیگر باشد و باید دید، او تا حدی می‌تواند موفق عمل کند.

این موفقیت می‌تواند جوایزی را به همراه آورد که بسیاری از بیوپیک‌ها توانستند آن‌ها را کسب کنند.

صرف نظر از کیفیت طرح، اصلی‌ترین موضوع در این ژانر بازیگری است.

شاید به جرات بتوان گفت که بازیگری و نحوه عملکرد بازیگر قابل توجه‌ترین و مهم‌ترین مساله در این ژانر است که باید به آن توجه کرد.

 

تغییرات دنیای بیوپیک

همانطور که سینما تغییر کرد این ژانر هم تغییرات زیادی داشته است.

در حالی که هنوز ساختارهای بر پایه بازیگر و حال و هوای رمانتیسمی را حفظ کرده‌اند اما فیلم‌های بیوپیک مرزهای خود را گسترش دادند و به سراغ سوژه‌های مختلفی رفتند.

علاوه بر این ساخت فیلم‌های زندگی‌نامه‌ای از دهه 40 سرعت بیشتری گرفت.

انتخاب بازیگر

بازیگران به این راحتی به شما گوش نخواهند داد.

پیدا کردن یک ترکیب بسیار عالی برای سوژه بیوپیک یک چالش کاملا متفاوت است.

بحث انتخاب شخصیت، که بتواند مانند او رفتار کند یک بحث بی‌پایان است.

همچنین استدلال‌های مختلفی برای هر دو طرف وجود دارد که حرف آن‌ها را بتواند تایید کند.

در واقع برخی اعتقاد دارند که اجرا بسیار مهم است و سایر افراد معتقد هستند که شباهت او به سوژه مساله اصلی است.

علاوه بر این اگر فیلم موضوع را به شکلی که دیگران تصور می‌کنند نشان دهد می‌تواند برای بازیگر و عملکرد او مشکلاتی را ایجاد کند.

برخی از فیلم‌های بیوپیک این مساله را با به کار بردن سوژه‌ها در فیلم حل کرده‌اند.

فیلم The Jackie Robinson Story  تولید 1950 و Howard Stern in Private Parts تولید 1997 را می‌توان قابل توجه‌ترین فیلم‌هایی دانست که از این تکنیک برای رفع مشکل استفاده کرده‌اند.

 

ژانر

بیوپیک می‌تواند در تمام ژانرها دیده شود.

در حالی که بعضی از فیلم‌ها مانند «کلئوپاترا» و «لورنس عربستان» از سوژه‌های خود برای روایتی بزرگ استفاده کردند انواع دیگر در حال ساخت بودند.

اسپارتاکوس که به عنوان یک زندگی‌نامه حماسه‌ای سنتی شناخته می‌شود همچنین کارکردی کمونیستی داشت که رفته رفته آن را وارد لیست سیاه هالیوود کرد.

آندری روبلف اگر چه در قرن پانزدهم رخ می‌دهد اما رویکردی انتقادی علیه سرکوب‌های اتحادیه جماهیر شوروی در آزادی‌های هنری و اجتماعی دارد.

از آنجایی که این فیلم توسط آندری تارکوفسکی در اتحاد جماهیر شوروی کارگردانی شده بود پخش آن در این کشور ابتدا ممنوع و سپس آن را سانسور کردند.

بانی و کلاید تولید 1967 یکی از جنجالی‌ترین فیلم‌های این ژانر به شمار می‌آید.

این فیلم با نقش‌آفرینی وارن بیتی و  فی داناوی به عنوان یک زن و شوهر کلاسیک جنایتکار، روابط جنسی و خشونت بی‌شرمانه‌ای را به تصویر کشید که موانع جدی و جدیدی را در سینمای آمریکا به وجود آورد.

این فیلم امروزه به عنوان یک فیلم جریان‌ساز شناخته می‌شود.

میشیما: یک زندگی در چهار بخش تولید 1985 به کارگردانی و نویسندگی پل شریدر رویکرد بسیار هنری دارد.

شریدر با متعادل کردن پرداختن به روز آخر زندگی میشیما و خلق مجدد داستان‌ها او توانست یک بیوپیک تولید کند که بیشتر از اینکه متکی به واقعیت باشد یک اثر هنری تمام عیار است.

این فیلم پاسخ به سوال بیوپیک چیست را بسیار پیچیده می‌کند.

 

فیلم‌های گانگستری : 30 شاهکار برتر گانگستری تمام اعصار (آخرین رتبه‌بندی 2020)

 

نوپردازی فیلم‌های بیوپیک

با شروع قرن بیستم موضوعات فیلم‌های زندگی‌نامه‌ای گسترش یافت تا به چهره‌های کمتر شناخته شده هم در کنار افراد مشهور بپردازد.

دیوید ادلستین یکی از منتقدین برجسته سینما به بررسی چند نمونه از فیلم‌های اخیر و کلاسیک و همچنین محبوبیت پیوسته و لاینقطع این ژانر پرداخته است.

در چند دهه اخیر سیاستمدران و موسیقی‌دانان بیش از پیش در فیلم‌های بیوپیک ظاهر شدند.

بسیاری از فیلم‌ها در مورد شخصیت‌های سیاسی آمریکا از رئیس‌جمهور تا کارمند کاخ سفید ساخته شدند.

برای مثال می‌توان به ریچارد نیکسون اشاره کرد که توانست دو فیلم بیوپیک را به دست بیاورد.

فیلم نیکسون تولید سال 1995 که توسط الیور استون کارگردانی شده و آنتونی هاپکینز نقش نیکسون را بر عهده داشت یکی از این دو فیلم است که در سه ساعت به بررسی زندگی سیاسی و شخصی او می‌پردازد.

دومین فیلم دیک تولید سال 1999 به کارگردانی اندرو فلمینگ است.

کیرستن دانست و میشل ویلیامز نقش دو نوجوان را بر عهده دارند که اتفاقی درگیر رسوایی واترگیت می‌شوند.

در حالی که دیک یک فیلم کمدی است اما به بررسی یک واقعه تاریخی پرداخته است و دن هدایا در نقش نیکسون ایفای نقش کرده است.

 

بیوپیک و دنیای جذاب موسیقی

بدون شک دیدن سیاستمدران بسیار جذاب و سرگرم‌کننده است.

البته به نظر می‌رسد هیچ صنعت دیگری مانند موسیقی توجه بیوپیک را به خود جلب نکرده است.

در این زمینه می‌توان به یک فیلم حول زندگی الویس پرسلی اشاره کرد.

فیلم simply titled Elvis تولید سال 1979 توسط جان کارپنتر کارگردانی شده است و کرت راسل در آن نقش‌افرینی کرده است.

این فیلم تلویزیونی اولین همکاری این دو به حساب می‌آید.

یک بیوپیک به آمادئوس هم در مورد زندگی ولفگانگ آمادئوس موتسارت به کارگردانی میلوش فورمن کارگردان مشهور جمهوری چک ساخته شد.

سلنا کوینتانیلا پرز خواننده پاپ هم بی‌نصیب نماند و فیلم سلنا تولید سال 1997 به او اختصاص یافت.

جنیفر لوپز در این فیلم نقش سلنا را بر عهده داشت که جنجال‌های زیادی را به همراه داشت.

فیلم‌های بیوپیک زیادی از دهه 70 تا امروز منتشر شده است که محبوبیت این نوع فیلم‌ها را اثبات می‌کند.

از آخرین و مشهورترین فیلم‌هایی که اخیرا در بازار عرضه شده است می‌توان به مستقیم از کامپتن تولید 2015 و زندگی‌نامه‌ی مرکوری تولید 2018 اشاره کرد.

زندگی‌نامه مرکوری به پرفروش‌ترین فیلم زندگی‌نامه‌ای کل تاریخ (تا این لحظه که این یادداشت منتشر شده است) تبدیل شد.

امروزه فیلم‌ها از تکنولوژی بیشتری بهره می‌برند که به صحت و اعتبار فیلم‌های زندگی‌نامه‌ای می‌تواند کمک زیادی کند.

هنرمندان گریم اطمینان حاصل می‌کنند که بازیگرانشان مانند سوژه به نظر برسد.

البته که خود بازیگر هم باید با اجرای خود رضایت بیننده را کسب کند.

بدیهی است که با توجه به مقدار زیاد سوژه که می‌توان برای یک فیلم بیوپیک انتخاب کرد هرگز کمبودی برای تولید فیلم‌های زندگی‌نامه‌ای وجود نخواهد داشت.

پی نوشت

Sources:

What is a Biopic? Definition and Examples of Biographical Films

این مطلب به صورت اختصاصی برای سایت سلام ثبت نام تهیه و ترجمه شده است.

هرگونه کپی برداری از آن غیرقانونی است.

 

نظرات و سوالات خود را برای ما بنویسید.