همه حق دارند جز من!

‍ همه حق دارند جز من! نقد فیلم Bad Luck Banging or Loony Porn تولید ۲۰۲۱

سال ۲۰۱۲ شاهد فیلمی زیبا از «توماس وینتربرگ» با نام «شکار» بودیم. در این فیلم یک معلم مدرسه به‌سبب شایعه‌ای که حول او پیچیده مورد قضاوت بی‌رحمانه‌ی تمامی مردمان شهر قرار می‌گیرد.

وینتربرگ در فیلم خود آنچه که می‌تواند انسان متمدن را تبدیل به حیوانی درنده کند به‌تصویر کشید؛ گویی این معلم شکاری حاضروآماده برای این مردمان شده بود و همگی آماده‌ی دریدن او بودند. حال در سال ۲۰۲۱ از شمال اروپا به رومانی می‌رویم و جدیدترین اثر «رادو ژوده»  را مرور خواهیم کرد.

داستان فیلم

معلم تاریخ یک مدرسه‌ی راهنمایی با نام «امی» به‌همراه همسرش از رابطه‌ی جنسی‌شان در خانه فیلم می‌گیرند. همسرش این فیلم را در یک وبسایت شخصی آپلود می‌کند اما بعد از چند روز این ویدیو در کل سایت‌های پورنوگرافی پخش می‌شود.

حال والدین جلسه‌ای ضروری تشکیل داده‌اند تا ابقا یا اخراج این معلم به رأی گذاشته شود. فیلم با ویدیویی که منجر به این اتفاقات شده شروع می‌شود، با تصاویری از اِمی قبل از ورود به جلسه ادامه پیدا می‌کند و در نهایت با رأی نهایی پایان می‌پذیرد.

تلاش کارگردان

ژوده مانند هر فیلم‌ساز مؤلفی سعی دارد بیرون از ماجرا بایستد و مخاطب و تصویر را در برابر یکدیگر قرار دهد. او در این میان نقش یک واسطه را دارد که مخاطب توسط آن تبدیل به یکی از اضلاع رأی‌گیری می‌شود.

دوربین او بیش از کلمات حرف می‌زند و به‌ همین علت است که فیلم او از قالب یک درام تبدیل به بخشی از زندگی واقعی یک فرد می‌شود. چند نشانه در تصاویر مؤید این مطلب هستند؛ ابتدا اینکه دوربین او همچون دوربین مستندسازان در بخشی از خیابان‌های شهر قرار می‌گیرد که عابرین را هم متوجه خود می‌کند.

از نگاه عابرین متوجه می‌شویم که عوامل پشت‌صحنه به‌قدری کم هستند که هیچ‌کدام از این عابرین تصور ساخت یک اثر سینمایی را ندارند.

از سویی دیگر تصویر با خارج شدن امی از قاب دچار برش نمی‌شود بلکه با حرکت پن از چپ‌به‌راست یا از راست‌به‌چپ بخشی از زندگی شهری، تابلوهای تبلیغاتی، مردمی که به‌سبب همه‌گیری کرونا عصبی شده‌اند را به‌تصویر می‌کشد.

اِمی گاه تنها سوژه‌ی این قاب‌ها نیست و حتی در برخی موارد که او در مرکز تصویر است، مخاطب مکالمه‌های مردمانی که اطراف او هستند را با دقت گوش می‌دهد. این تکنیک که صدای پیرامون سوژه بیشتر از او مرکز توجه است را برای اولین بار در آثار گدار(به‌طور مثال فیلم «مذکر و مؤنث») و موج نو سینمای فرانسه شاهد بودیم.

ژوده ابتدا ویدیوی مورد مناقشه را به مخاطب نشان می‌دهد و پس از سرگردانی امی در شهر وارد پرده‌ی دوم خود می‌شود. او در تصاویری پی‌درپی مفاهیم و واژه‌هایی را به‌تصویر می‌کشد که مستقیم یا غیرمستقیم به حادثه‌ی پیش‌آمده ربط دارند؛ از انقلاب فرانسه و رومانی گرفته تا فاشیسم، نازیسم، کمونیسم و واژه‌هایی چون تاریخ، مسیح، ریاضیات و … .

کاراکتر اصلی فیلم او معلم تاریخ است و قرار است توسط انسان هزاره‌ی سومی مورد قضاوت قرار بگیرد. ژوده در پرده‌ی دوم یک واژه یا مفهوم را زیرنویس می‌کند و در ادامه تصاویر و توضیحاتی را در باب آن واژه به مخاطب ارائه می‌دهد.

پرده دوم

پرده‌ی دوم به‌نوعی آماده کردن ذهن مخاطب برای ورود به جلسه‌ی رأی‌گیری است. اینکه مخاطب چه قضاوتی را درباره‌ی امی خواهد کرد.

ژوده در این فیلم هیچ دلسوزی یا ترحمی نسبت به کارکتر خود نشان نمی‌دهد، در عوض سعی می‌کند تمام آنچه را که مخاطب نیاز دارد در اختیار او قرار دهد.

پرده سوم

حتی در پرده‌ی سوم که به‌زعم من یکی از خشن‌ترین سکانس‌های سینمایی است، والدین کاملاً سوبژکتیو امی را مورد حمله قرار می‌دهند.

در این پرده است که اهمیت پرده‌ی دوم خودنمایی می‌کند زیرا کارگردان با ذکاوت سعی کرده از تمامی آن واژه‌ها یا مفاهیم در دیالوگ‌ها یا حتی در کاراکترها و شغل‌هایی که دارند استفاده کند. دوربین ژوده در این پرده فقط تقابل‌ها را نشان می‌دهد.

فیلم‌ساز سعی ندارد ترحم مخاطب را برای کاراکتر خود جلب کند بلکه ما را در معرض اتفاقی کاملاً رئالیستی قرار می‌دهد.

حتی واژه‌سازی‌های زهرآلود والدین که با آن‌ها امی را تمسخر می‌کنند به‌گونه‌ای نیست که مخاطب را وادار به دلسوزی نسبت به امی کند.

این فیلم تلنگری رندانه از یک فیلم‌ساز مؤلف به انسان مدرن است؛ انسانی که سعی ندارد واکنش خود را نسبت به یک رخداد کمی دچار عمق کند.

نقد فیلم Bad Luck Banging or Loony Porn

برای مطالعه نقدهای بیشتر کانال زیر را دنبال کنید:
| @OnefilmOnelife |