تحلیل، مرور و نقد فیلم کوتاه «امتحان» سونیا حداد

با کلیک روی متن می‌توانید تیزر این فیلم کوتاه را تماشا کنید 

با کلیک روی متن میتوانید کلیپ کوتاهی از پشت صحنه فیلم را تماشا کنید

این فیلم کوتاه با دو روش «مرور و معرفی(Review)» و «تحلیل(Analysis)» مورد بررسی قرار می‌گیرد تا با این دو روش به صورت عملی آشنا شویم.

در آغاز

قبل از اینکه شروع به نوشتن کنیم، خوب است بدانیم می‌خواهیم با چه هدفی بنویسم، وقتی هدف مشخص شود، دنبال قالبی می‌رویم که نوشته‌مان را در آن چارچوب بنا کنیم.

به طور کلی وقتی صحبت از نوشتن درباره‌ یک فیلم سینمایی یا اثر هنری می‌شود، سه امکان و قالب کلی/جهانی در دسترس شما است:

مرور و معرفی(Review)

تجزیه و تحلیل (Analysis)

و نقد (Criticism) که در متنی دیگر به این مورد سوم می‌پردازم.

مرور و معرفی(Review)

اگر قصد شما از نوشتن یک متن درباره‌ فیلم، تنها معرفی یک اثر تازه‌ی سینمایی است، تا به مخاطب پیش‌درآمد و خبری بدهید که قرار است چه فیلم و موضوعی ببیند، از مرور و معرفی استفاده می‌کنید. در این تکنیک، بیش از دو روش دیگر:

1. امکان دخالت سلیقه شخصی شما در متن است. با ادبیاتی به دور از تعصب و احساسات دُگم و منفی

2.فقط موضوع کلی فیلم و گوشه‌ای از قصه را می‌نویسید تا بیننده بداند باید انتظار چه ژانر، موضوع و فضایی را داشته باشد (ولی داستان را لو نمی‌دهید، از جزییات نمی‌گویید)

3.همان‌طور که از اسم(مرور و معرفی) برمی‌آید، برای معرفی فیلم و آشنا کردن مخاطب، مروری به کارهای قبلی کارگردان می‌کنید و مثلا اگر جوایزی برده‌است می‌نویسید. بازیگران و عوامل را نام می‌برید و اگر آن‌ها هم افتخاراتی در آن اثر یا آثار دیگر داشته‌اند ذکر می‌کنید(این بیننده را بیشتر مشتاق می‌کند فیلم را ببیند). پس کارگردان، نویسنده و عوامل را به مخاطب معرفی می‌کنید.

4.دلیل‌تان را برای معرفی آن فیلم ذکر می‌کنید. بالاخره یک جشنواره ممکن است مثلا از 15 الی 25 فیلم داشته باشد و شما که قرار نیست به همه‌ آن‌ها اشاره کنید. و اگر فیلمی اصلا ارزش دیدن هم نداشته باشد که چرا وقت خودتان و خواننده را بگیرید و درباره‌اش حرف بزنید؟

پس آن انرژی را صرف کارهای قابل دفاع می‌کنید. مخاطب خود را هوشمند فرض می‌کنید که او متوجه می‌شود، آن فیلم‌هایی که بهشان اصلا اشاره نمی‌شوند، لابد نکات قابل تاملی نداشتند، پس احتمالا به سراغ آنها نمی‌رود.

البته مطلق هم نیستید. در ادبیات و هنر هیچ چیز مطلق نیست. ممکن است مخاطب دقیقا سراغ آثاری برود که اصلا از آن‌ها حرفی زده نشده، و اتفاقا در آن‌ها نکات قابل توجهی پیدا کند که چشم نویسندگان دیگر از آن‌ها غافل بوده‌است، و این هم اشکالی ندارد. و شاید مخاطب را تشویق کند که حالا او برای دفاع از آن آثار چیزی بنویسد.

5. بنویسید این فیلم به چه دلایلی مورد پسند شما است؟ به صورت گزینشی دو تا چند مورد تکنیک‌های برجسته فیلم را نام می‌برید، و ذکر می‌کنید به این دلایل این اثر می‌تواند برای مخاطب دیدنی باشد.

6.از انواع تکنیک‌هایی که می‌توایند روی آن‌ها متمرکز شوید:

➖موسیقی

➖نورپردازی

➖فیلمبرداری

➖شخصیت‌پردازی و بازیگری

➖فیلمنامه

➖سکانس‌های کشمکش کلامی(دیالوگ)

7.حالا متن خودتان را نوشتید، کجا باید آن را منتشر کنید:

روزنامه‌ها(ستون‌های سینمایی)

مجله‌های سینمایی و هنری

رادیو یا تلویزیون

?پس معرفی‌کننده فیلم(مرورنویس) را می‌توان گزارشگر فیلم دانست. و البته این هم کار هرکسی نیست، باید شخصی باشد که در زمینه‌ آثار سینمایی دانش و اطلاعات داشته باشد که مثلا تکنیک فیلمسازی را بشناسد و با کارنامه‌ کاری هنرمندان آشنایی داشته باشد. ?

?مرورنویسان سینما را می‌شناسند و نوعی بینش کلی و جهان‌بینی و حضور ذهن دارند، که مثلا بنویسند این فیلم به کدامیک از آثار دیگر سینما یا آن بازیگر یا آن نویسنده ربط دارد، یا دنباله‌ کدام اثر است یا از کدام اثر الهام گرفته‌است. این نویسندگان قضاوت‌های متعادلی دارند، که می‌شود به آن‌ها اطمینان کرد.?

?سعی کنید با کلامی نرم و صادق بنویسید و به نکات برجسته اشاره کنید، تا ارتباطی دوستانه با مخاطب برقرار کنید و عوامل فیلم هم نسبت به شما گارد نگیرند و برعکس به شنیدن حرف‌های شما تمایل پیدا کنند تا چیزی یاد بگیرند.

فیلم‌های درجه B(درجه دو) که بیشتر مورد توجه سطوح عام جامعه هست هم بسیاری مواقع قابل دفاع هستند و تکنیک‌های سینمایی به خوبی در آن‌ها رعایت شده‌است.

 بالاخره چه اشکالی دارد، سینما یکی از اهدافش هم سرگرمی است، اگر فیلمی فلسفی و فاخر نبود و فقط مثلا مانند فیلم خوب بد جلف(1394) پیمان قاسمخانی، شما را سرگرم کرد، اما مبتذل(به معنای: زشت، ناپسند، ضعف در ساختار، ترویج بی اخلاقی) نبود، چه اشکالی دارد به آن هم اشاره شود؟

سلیقه‌ مردم در سطح عموم را هم باید در نظر گرفت، و این واقعیت است که مردم در سطح عام، فیلم‌های سرگرم‌کننده(Movie) را به فیلم‌های فاخر و فلسفی هنری(Cinema) ترجیح می‌دهند.(آناتومی فیلم،1391)?

لازم به ذکر است که معرفی‌کننده‌های فیلم(Film Reviewers) لزوما منتقد فیلم نیستند.(آناتومی فیلم، 1391)

چرا؟ چون کار منتقد اصول و پایه‌ای متفاوت دارد اما بدانیم، این به این معنا نیست که کلاس کاری یا ارزش کار یک معرفی‌کننده‌ فیلم کم‌تر از منتقد است. اصلا بحث مقایسه نیست. بلکه تفاوت آن‌ها تنها در چگونگی نوشتار است. یک بحث کاملا علمی.

نمونه عملی مرور معرفی یک فیلم:

مرور و معرفی فیلم کوتاه «امتحان، 1398»

شناسنامه فیلم:

نویسنده l سونیا حداد l مهرنوش صمدی

براساس طرحی از l سونیا حداد

کارگردان l سونیا حداد

تهیه‌کننده l پوریا حیدری اوره

فیلمبردار l علیرضا برازنده

تدوینگر l احسان واثقی

گرافیست پوستر l سیاوش بهادری‌راد

ژانر  l درام

سال تولید l 1398

بازیگران l صدف عسگری l حدیث میرامینی l مسیح کاظمی l الهه افشاری l هوتن پارسی

جوایز l

ستاره طلایی بهترین فیلم کوتاه از جشنواره إل گونای مصر l

جایزه میکِلدی برای بهترین فیلم کوتاه از جشنواره زینه بی اسپانیا l

جایزه بهترین فیلمنامه از جشنواره فیلم کوتاه تهران l

AFI Fest (2019)( موسسه فیلم آمریکا)

Grand Jury Prize (Winner)

Live Action Short Film

Sonia K. Hadad

Afrodite Shorts (2019)(In Rome Supporting Women Directors or Subjects about Women)

Afrodite Shorts Award (Winner)

International Short Film

Sonia K. Hadad

Bilbao International Festival of Documentary and Short Films (2019)( Only Class-A international festival in Spain-Its Awards Qualified for Oscar and Bafta)

Best Short Film (Winner)

Sonia K. Hadad

(El Gouna Film Festival 2019 (Egypt)

Short Films Competition (Winner)

Sonia K. Hadad

Three Gardens Film

Sundance Film Festival 2020

Best Actress in a Short Film

Sadaf Asgari (Winner)

Short Film Special Jury Award)

Tehran Short Film Festival 2019

Winner

National Competition (Best Screenplay)

Sonia K. Hadad

Farnoosh Samadi

Whistler Film Festival 2019

Alliance of Women Film Journalists EDA Award (Best Female-Directed Short

Winner

Sonia K. Hadad

شناسنامه کارگردان سونیا حداد 

سونیا حداد

نویسنده و کارگردان

متولد l ۲ اسفند ۱۳۶۷ l تهران

تحصیلات l  لیسانس تئاتر (ادبیات نمایشی) دانشگاه هنر و معماری l فوق لیسانس MFA رشته «فیلم و هنرهای رسانه» دانشگاه امرسون آمریکا

فعالیت‌ها l

ساخت فیلم کوتاه «جعبه» در دوران تحصیل‌اش در بوستون

ساخت فیلم کوتاه «شخصی» به عنوان پایان‌نامه دوره فوق لیسانس که به عنوان پایان‌نامه برتر سال دانشگاه امرسون انتخاب شد و به عنوان بهترین فیلم پایان‌نامه دانشجویان آمریکایی از دانشگاه میسوری نیز جایزه گرفت

تدوینگر شبکه WGBH از ۲۰۱۵ تا ۲۰۱۷ در بوستون

تدوین برنامه تلویزیونی Sing That Thing با همراهی یک تیم هفت نفره

تهیه کنندگی نمایشگاه فیلم و مدیا بوستون MassMediaExpo در سال 2017

ساخت فیلم کوتاه «امتحان» اوایل سال 2019

نقد مرور و معرفی فیلم امتحان

آغاز متن

خلاصه‌ای از فیلم: دختر نوجوانی روز امتحان قبل از رفتن به مدرسه باید به اجبار برای پدرش کاری انجام دهد اما …

موفقیت و پرداخت حس تعلیق فیلم کوتاه «امتحان» مدیون هوشمندی نویسنده در انتخاب روزمرگی یک شخص و ایجاد بحران در آن است. در واقع کاری که باید شخصیت اصلی قصه انجام بدهد، جزو روزمرگی‌های زندگی او است که تنها به واسطه شانس بدش، او را درگیر بحرانی نفس‌گیر می‌کند.

این عادی بودنِ انجامِ خواسته پدر را می‌توان از لحن، گفتار و رفتار دختر در آغاز فیلم تشخیص داد. دختر از درخواست پدرش نه جا می‌خورد و نه استرسی دارد فقط مشکل‌اش این است که آن روز بخصوص نمی‌خواهد کار را انجام بدهد چون ممکن است دیر به مدرسه برسد.

فیلم از آغاز تا لحظه گره‌گشایی قدم به قدم لحظات التهابی و بحرانی برای شخصیت رقم می‌زند و هرچه در روایت به جلو حرکت می‌کنیم، بحران شدیدتر می‌شود و حسی از هیجان، نگرانی و استرس را در مخاطب افزایش می‌دهد،

نقطه اوج این روایت که لحظه مرگ و زندگی شخصیت رقم می‌خورد همان جایی است که دختر مجبور به غورت دادن مواد می‌شود و تماشاگر نفس را در سینه حبس می‌کند و شوکه می‌شود و با گفتن «وای» اوج هیجان در روایت را تجربه می‌کند

و حالا لحظه‌شماری می‌کند تا ببیند چه بلایی سر شخصیت قصه خواهد آمد؟

از نقاط درخشان و موفق این اثر کوتاه می‌توان به بازی بازیگران مخصوصا صدف عسگری اشاره کرد که جایزه بهترین بازیگر جشنواره ساندنس 2020 را نیز از آن خود کرده‌است.

تحلیل(Analysis)

واکاوی معنای ثانویه در یک اثر

فیلم را به اجزای تشکیل دهنده آن تجزیه کردن و بررسی این مسئله که آیا تمامی اجزا به درستی کنار هم قرار گرفته‌اند و توانسته‌اند در القای معنای ثانوی با موفقیت عمل کنند؟ یا هر کدام ساز خودشان را می‌زنند و مثلا استفاده از فیلتر رنگ، دیالوگ‌ها، فیلمبرداری و ریتم اتفاقات روایت با داستان اصلی یا با سایر عناصر تشکیل‌دهنده فیلم همراه نیست.

المان های اصلی:

دختر نوجوان

پدر فروشنده مواد از دخترش استفاده می‌کند و تصویری از چهره او در کادر نیست.

مدرسه – قواعد گشتن ناگهانی کیف‌ها و چیزهایی که توقیف می‌شوند.

دختر دفعه اولش نیست، به این کار وارد است(همین روزمرگی کارش است که قصه را دردناک می‌کند)

این فیلم کوتاه خاطرات بسیاری از محصلان را زنده می‌کند. همیشه وضعیت به همین منوال بوده‌است، ناظمین و مدیران مدرسه به جای ایجاد فضایی امن، برگزاری دوره‌های مقابله با خشونت و آزارهای خانگی و خیابانی و به جای آنکه الگوی واقعی تعلیم و تربیت برای دانش‌آموزان باشند، ناخواسته، به این فروپاشی جسمی و روانی دامن می‌زنند.

حذف صورت پدر از متن اصلی فیلم، و تنها نمایش دست‌های او در صحنه، تاکید بر حضور نقش پدری مقتدر است که نشان می‌دهد در باطن ماجرا این مرد در زندگی دختر نقشی ندارد،

او عملا از زندگی دخترش خذف شده‌است و تنها سایه شوم و ویرانگرش است که بر زندگی این شخص سنگینی می‌کند.

فیلم کوتاه «امتحان» به جهت انتخاب سوژه‌ خود که درگیری یک دانش‌آموز دختر با مواد مخدر است پا را فراتر از مسائل سینمای ایران می‌گذارد و دغدغه‌ای جهانی را به تصویر می‌کشد.

معضل اعتیاد و نوجوان‌هایی که به اجبار والدین درگیر این مشکلات هستند یکی از انواع زیرشاخه‌های آزارهای خانگی (Domestic Abuse) است.

انتخاب سوژه دختر، خودش بازوی پر قدرتی است، آن هم در دورانی که هشتگ #metoo مرسوم شده‌است، هشتگی که به دعوت از زنانی می‌پردازد که هرجایی در خانه یا محل کار، دیروز یا امروز درگیر خشونت و آزارهای خانگی بوده و هستند،

به میدان بیایند وحرف بزنند و داستان خود را تعریف کنند تا متهم واقعی که همان آزارگران هستند شناسایی شوند.

این استفاده ابزاری از دختر برای فروش مواد یکی از هزاران شاخه آزارهای خانگی محسوب می‌شود که ممکن است آدم‌های زیادی در حال حاضر در دنیا درگیر آن باشند و حالا با نمایش چنین اثری، به کسانیکه مورد آزار قرار گرفته‌اند جسارت صحبت داده می‌شود.

آزارهای روانی که شاید در ظاهر همچون خشونت‌های خانگی نمود بیرونی نداشته باشند اما به مرور باعث تخریب روان و احساسات این نوجوان‌ها می‌شوند، خساراتی که در آینده می‌تواند آسیب‌های جبران‌ناپذیری به زندگی این افراد و اطرافیانشان وارد کند.

آسیب‌هایی همچون جدا افتادگی، انزوا، سکوت، ترس، درد و فقدان انگیزه‌ای برای تفریح و شادی که همگی در فیلم «امتحان» قابل درک هستند.

از آن طرف به مسئولین آموزشی، جامعه‌شناسان، جرم‌شناسان، روانشناسان و هرکس که به نوعی می‌تواند در از بین بردن این معضل نقشی مثبت داشته باشد

آگاهی می‌دهد که بدانند این افراد چه رنجی می‌کشند و باید چه راهکاری برای از بین بردن معضلات و پیشگیری از وقوع آنها در دنیای فردا ارائه دهند.

در پایان فیلم ، زنگ تفریح می‌خورد، و او به جای ملحق شدن به سایر بچه‌ها از آن‌ها فاصله می‌گیرد و کم کم به دوربین نزدیک می‌شود و گویی دارد از کادر خارج می‌شود. زندگی او خالی از تفریح و خوشی است، او در میان آن بچه‌ها جایی ندارد و که شاید بی‌صدا فریاد می‌زند من را ببیینید. یکی از صدها نوجوانی که این شرایط را دارد و از دید مسئولین و مردم پنهان است و مسئولین به جای توجه به این آسیب‌های جدی در نوجوانان، دغدغه اصلی‌شان موهای رنگ‌شده و گوشی همراهی است که دانش‌آموزان با خود به مدرسه می‌آورند. با دیدن این فیلم این سوال به ذهن می‌رسد که چرا این دختر در مواجه با ناظم آن کار را می‌کند؟ چرا حاضر است بمیرد ولی حقیقت را به ناظم نگوید و از او طلب کمک نکند؟

شاید چون خیلی وقت است متوجه شده‌است، در این دنیا تنها است و حامی ندارد. می‌داند مسئولین مدرسه پیش از محاکمه حکم را صادر کرده‌اند. و بی‌خبر از عمق فاجعه‌ای که این دانش‌آموز درگیرش است، با رفتارشان تنها فاصله میان خود و دانش‌آموزان را بیش‌تر می‌کنند. در حقیقت مدرسه که باید محل امن و خانه دوم بچه‌ها باشد تا دانش‌آموز بتواند از آزارهای خانگی با کسی حرفی بزند و طلب کمک کند، با ایجاد ترس و وحشت به محل فروپاشی این نوجوان تبدیل می‌شود که حاضر است خودش را به کشتن بدهد ولی حرفی نزند.

در یک جمع‌بندی باید گفت، فیلم کوتاه «امتحان» با کنار هم قرار دادن تمامی عناصر اصلی از انتخاب بازیگر و کارگردانی تا فیلمبرداری و فیلمنامه یک اثر پرمایه و قابل تامل است.

و روند شکل‌گیری روایت، مراحل پلکانی افزایش بحران برای شخصیت اصلی، واکنش‌های او، حذف صورت پدر از قاب تصویر، زوایای دوربین(در آغاز همراه با شخصیت نمایی از پشت سر داریم و در میانه راه برای نمایش حالات چهره و اضطراب چند نمای کلوز آپ و مدیوم شات از صورت و دست‌های دختر داریم) و نهایتا پایان‌بندی همگی به درستی و در یک نظم قابل استدلال و منطقی کنار هم قرار گرفته‌اند. و اگر به دو عنصر زیبایی‌شناسانه تیتراژ و موسیقی هم فضایی اختصاص داده می‌شد و فیلمساز در پرداخت اثر از این دو عنصر نیز استفاده می‌کرد، می‌توانست به هارمونی قوی‌تری در این اثر نمایشی دست پیدا کند.

**تصاویر تنها با ذکر منبع قابل استفاده هستند

با کلیک روی متن وارد کانال درک و تحلیل فیلم شوید