روز صنعت چاپ در 11 شهریور برای روزنامه نگاران، نشریات و کتاب دوستان و به‌طور کلی همه اهالی چاپ روز ویژه‌ای است. این روز به احترام صنعتگران، کارگران و هنرمندان این حرفه که در راه علم، آگاهی، فرهنگ و هنر این کشور تلاش می‌کنند در ایران نام گذاری شد.
نیاز به اطلاعات در دنیای پیشرفته امروزی که ارتباطات و علم حرف اول را می‌زند، بسیار ضروری است. رسانه‌ها، مطبوعات، روزنامه‌ها و نشریات تأثیر مهمی در زندگی اجتماعی امروزه ما دارند. اما هیچ کدام از رسانه‌های نوشتاری بدون صنعت چاپ عملاً نمی‌توانستند حضور و وجود داشته باشند.
برای گرامیداشت روز صنعت چاپ در ایران می‌خواهیم نگاهی کوتاه به تاریخ چاپ در سرزمین مادری داشته باشیم.
اهمیت روز صنعت چاپ
صنعت چاپ و چاپخانه قدمت زیادی در ایران دارد. مردم به مرور زمان به اهمیت این حرفه پی بردند. به همین جهت اهالی صنعت چاپ به شورای فرهنگ عمومی درخواست دادند که روز صنعت چاپ در تقویم ایرانیان به ثبت برسد. در نهایت با تلاش اسدالله جامی (وزیر چاپ وزارت فرهنگ و ارشاد) روز صنعت چاپ در 11 شهریوره سال 1382 در تقویم ایرانیان به رسمیت شناخته شد.
شرح کلی از تاریخ صنعت چاپ
در ادامه به‌طور خلاصه تاریخ این صعنت را به مناسبت روز صنعت چاپ توضیح خواهیم داد.
- بسیاری معتقدند اولین دستگاه چاپ در ایران به زمان ایلخانان برمی‌گردد. این دستگاه بسیار ساده بود. کلمه چاپ و چاپخانه از همین دوره وارد زبان فارسی شد.
- سی سال بعد از اینکه ارمنی‌ها از جلفا به اصفهان توسط شاه عباس انتقال پیدا کردند. یك ارمنی به نام یعقوب ژان در سال 1051 یك دستگاه چاپ از اروپا وارد ایران كرد. آن دستگاه به به خاطر مشكلاتی که داشت کم کم از رونق افتاد. اما باعث شد ایرانیان به داشتن چاپخانه علاقه‌مند شوند.
- اما اولین چاپخانه به‌صورت رسمی در دوره‌ی صفویه در ایران احداث شد. آنژ دوسن ژوزف كشیشی از مردم «تولوز» در سال 1701 به ایران آمد و چاپخانه‌ای با هدف چاپ اوراق ادعیه و اذكار مسیحی تاسیس کرد.
- نخستین چاپ خانه‌ای که در ایران توسط خود ایرانیان دایر شد، در دوره‌ی قاجار بود. این چاپخانه در سال 1233 توسط آقا زین العابدین تبریزی در تبریز تأسیس شد. آقا زین العابدین به دستور عباس میرزا برای آشنایی با چاپ و چاپخانه به روسیه رفت. سپس یک دستگاه ماشین چاپ خرید و به ایران برگشت و چاپخانه‌ای را تأسیس کرد. فتح نامه به‌عنوان نخستین كتاب در ایران چاپ شد. البته باید خاطرنشان كرد كه مرحوم تربیت کتاب (جهادیه) را اولین كتاب چاپ شده در ایران می‌داند.
- چاپ خانه‌ی بعدی در ایران توسط میرزا صالح شیرازی احداث شد. میرزا صالح در انگلستان به رسانه و روزنامه نگاری علاقه‌مند شد و این حرفه را فرا گرفت. او آرزو داشت که هنگام بازگشت به ایران در کشور خود، چاپخانه‌ای تأسیس کند. بالاخره او در سال 1234، ماشین آلات، تجهیزات و مواد لازم چاپ را با خود آورد و در تبریز چاپخانه‌ای راه اندازی کرد.
راه اندازی چاپخانه در تهران
چاپخانه‌هایی كه تا سال 1240 در ایران احداث شده بودند، عمدتاً در تبریز بودند. به همین جهت فتحعلی شاه، میرزا زین العابدین را به تهران احضار كرد که چاپخانه‌ای را در تهران تأسیس کند. ارتباط نزدیك زین العابدین با منوچهرخان معتمدالدوله، موجب شد كه محصولات اولین چاپ خانه‌ی تهران با عنوان چاپ معتمدی منتشر شود.
سپس در سال 1245 به دستور فتحعلی شاه چاپخانه‌ی سنگی بزرگی را كه توسط میرزا اسدالله نامی در تبریز احداث شده بود، به تهران آورده شد.
به غیر از تبریز، اصفهان و شیراز هم در شکل گیری صنعت چاپ نقش زیادی داشتند. اما بعد از تهران به‌تدریج چاپخانه‌های دیگری در سایر شهرها راه اندازی شدند و به شکل گیری این صنعت و هنر مهم کمک کردند.
دیگر مناسبت های هنری را در زیر بخوانید:
در آخر شما هم برای ما از تأثیر صنعت چاپ بنویسید
صنعت چاپ به خاطر نقشی که در زندگی اجتماعی ما دارد هیچ وقت از یاد اهالی این حرفه و همین طور دوستداران چاپ و صنعت از بین نمی‌رود. روز صنعت چاپ در 11 شهریور هر سال به ما یادآوری می‌کند که این هنر و صنعت چه نقش مهمی در زندگی ما دارد. شما هم از تأثیر صنعت چاپ در زندگیتان برای ما بنویسید.
