نمایشنامه : اصول، ظاهر و قالب نمایشنامه (بخش دوم نمایشنامه نویسی)
نمایشنامه را باید اصلیترین بخش نمایش دانست.
در بخش قبلی آموزش نمایشنامه نویسی به تعریفی از نمایشنامه و همچنین انواع نمایش و فضاهای مختلف پرداختیم.
در این یادداشت در ادامه همان مباحث به بررسی اصول، ظاهر و همچنین قالب یک نمایش خواهیم پرداخت.
توسعه نمایشنامه
فکر کردن و خیالپردازی در ذهن گاهی اوقات منجر به یک ایده زودگذر عالی میشود.
اما برنامهریزی واقعی و آماده کردن کار میتواند نمایشنامهنویس را از یک ناامیدی و عقبماندگی نجات دهد.
بدون شک ترسیم و تفکیک عناصر یک نمایشنامه ارزش بسیاری خواهد داشت.
برای تحریک اولیه میتوانید از ترکیب تضادها و جدالها استفاده کنید.
بدیهی است که برای نزدیک شدن به یک ایده راههای مختلفی وجود دارد. و همچنین فعالیت واقعی ثبت وقایع کار مطلوبی نیست.
اما داشتن یک روش آسان و منظم برای فهرست کردن ایدهها، دیالوگها و سایر قطعههای نمایشنامه مانند داشتن یک دستیار همیشگی در زمانهای مذاکره است.
درسالهای اخیر توسعهدهندههای نرمافزار، محصولاتی را برای ساده کردن این فرآیند ارائه دادهاند.
برخی از آنهای برای تبادل اندیشه و برخی دیگر برای سازماندهی ایدهها هستند.
در ادامه به بررسی 10 نکته طلایی میپردازیم که توصیه میکنیم فارغ از روشی که انتخاب کردهاید حتما آنها را بررسی کنید.
نکات طلایی
- دنیایی واقعی یا فانتزی یا ترکیبی از دنیای خاکی و جادو را دقیق خلق کنید. مهم نیست چه مجموعهای از قوانین برای جهان خود ایجاد میکنید بلکه مهم این است که حتما از آنها پیروی کنید.
- برای پیشبرد نمایشنامه یک کشمکش را به آن اضافه کنید. هنگام خلق آن حتما ابتدا، میانه و پایان را در نظر بگیرید.
- شخصیتی را وارد نمایشنامه بکنید که چیزی میخواهد. یا در تضاد با سایر شخصیتها باشد و سعی کنید که در هر لحظه برای آن چیزی که میخواهد تلاش کند.
- اطمینان حاصل کنید که اگر هر شخصیت چیزی که میخواهد را به دست نیاورد چیزی از او در معرض خطر باشد. عواقب کار را در نظر بگیرید.
- شخصیت را از نظر زمانی تحت فشار بگذارید تا سریعتر آنچه را که میخواهد به دست بیاورد.
- مطمئن شوید که یک دلیل منطقی برای هر رویداد در نمایشنامه شما وجود داشته باشد. این کافی نیست که دو شخصیت در کنار هم بنشینند و برای مدتی صحبت کنند و سپس آنجا را ترک کنند. دلیل بسیار محکمتری نیاز است که چرا ما در حال تماشا آنها در آن لحظه خاص هستیم.
- دیالوگ نمایشنامه را به شکلی بنویسید که شخصیت شما را مشخص کند و همزمان طرح اصلی را پیش ببرد.
- سعی کنید صدای هر شخصیت نمایشنامه را متمایز کنید. اگر این کار برای شما سخت است میتوانید یک بازیگر را که از قبل میشناسید تصور کنید حتی اگر آن بازیگر هرگز در نمایش شما بازی نکند.
- بهتر است که شخصیت چیزی را که در نمایش میخواهد به جای بیان، نمایش دهد. برای مثال اگر بازیگر زیر تختخواب پنهان شود بسیار موثرتر از گفتن «من میترسم» است.
- به هر شخصیت در نمایشنامه خود یک لحظه خاص اختصاص دهید. چیزی که وجود شخصیت را برای مخاطب توجیه میکند و باعث شود او برای این نمایش جذاب به نظر برسد.
ظاهر نمایشنامه
شما ممکن است نمایشهای زیادی شبیه چیزی مانند متن زیر دیده باشید:
بهورز: خانه بهداشتی بسازم چل ستون چل پنجره
کج کلا خاتون بشینه با یراق و سلسله……
(صدای در می آید)
بهورز: بفرمایید……خواهش می کنم بفرمایید
(دختری وارد شده خیلی مودبانه و با آرامش سلام میدهد)
دختر: سلام. خسته نباشید. اومدم واکسنمو بزنم. و زحمت بکشید وضعیت دندونها و رشدم را بررسی کنی
این قالب یک نمایشنامه منتشر شده است که به طور معمول در نسخه بازیگری به شما داده میشود و هدف آن صرفهجویی در فضا است.
خواندن آن کمی دشوار به نظر میرسد و مناسب ارسال نیست.
ارسال نمایشنامه در این قالب کاری بسیار نامعقول است. مطمئنا دردسرها و سردردهای زیادی برای شما به همراه دارد.
اما ظاهر نمایشنامه من باید چه شکلی باشد؟
نمایشنامه و افرادی که آنها را میخوانند هرگز یک قالب مشخص و از پیش تعیین شده را نپذیرفتهاند.
شاید به واسطه ماهیت انقلابی تئاتر که نمیتوان آن را یک سازمان مشخص در نظر گرفت این امر صورت گرفته است.
اما حتی اگر قرار نباشد که از یک قالب پیروی کنیم قطعا اصول قالببندی یعنی خوانایی وجود دارد که باید رعایت شود.
اگر قرار است که یک نمایشنامه پتانسیل خوانده شدن توسط افراد بسیار زیادی را داشته باشد، شما باید کلماتی را در آن ذکر کنید که برای همه آشنا باشد.
این به خواننده این حس را القا میکند که یک نمایشنامهنویس مجرب و با تجربه پشت کار قرار دارد و همین نویسنده با فونتها، علامتگذاریها و حاشیههای غیر معمول خواننده را اذیت نمیکند. در اینجا یک فرمت کلی از نمایشنامه آورده شده است که با هم بررسی میکنیم.
توجه داشته باشید که نرمافزارها کار نمایشنامهنویس را تا حدودی در سالهای اخیر راحت کردهاند.
در واقع با ارائه قالبهای مشخص نمایشنامه شما دیگر دردسر تنظیم آن و تلف کردن زمان را نخواهید داشت.
شما به راحتی و سهولت نسبی میتوانید این قالبهای آماده را متناسب با خواستههای خود تغییر دهید.
عناصر قالب نمایشنامه
قالب نمایشنامه تنها فرمی است که میتوانید هنگام ارسال نمایشنامه خود به شرکتهای تئاتر، جشنوارهها، ناشران، نمایندگان و سایر فرصتهای تئاتر استفاده کنید. در ادامه این مساله بسیار ساده نوشته شده است:
- صفحه عنوان
- صفحه بازیگران
- صفحه آهنگها (تنها برای نمایش موزیکال)
- عنوان صحنه یا بخش
- تنظیمات و توصیف آغاز
- اسم شخصیتها
- دیالوگ
- متن ترانه و دستورالعمل صحنه نمایش
- تغییرات
هیچ قلم خاصی برای نوشتن در نظر گرفته نشده است.
بهتر است قلمی را انتخاب کنید که به خواندن آسان و راحت نمایشنامه کمک کند.
هر قلم ساده و واضحی قابل قبول است. قلمهای فانتزی یا دستنویس قابل قبول نیست. بهتر است اندازه آن را بین 12 تا 14 در نظر بگیرید.
طرحبندی صفحه نمایشنامه
قوانین کلی:
- از برگه 20.32 سانتیمتر در 27.04 استفاده کنید (در صورت امکان با سه سوراخ)
- حاشیه از بالا و پایین حدودا 2.5 سانتیمتر است.
- حاشیه از سمت چپ هم همان 2.5 سانتیمتر است اما حاشیه از راست تقریبا 3.8 سانتیمتر است.
- شمارهگذاری صفحات از صفحه دوم شروع میشود. شماره صفحه را در بالای صفحه سمت چپ قرار دهید.
- صفحه بازیگران بدون شماره باشد.
به یاد داشته باشید که با استفاده از نرمافزارهای مناسب برای نوشتن نمایشنامه به راحتی قوانین بالا را رعایت کنید.
این تنظیمات از قبل به صورت پیشفرض در برنامه اعمال شده است.
عناصر صفحه عنوان نمایشنامه
در مرکز صفحه عنوان را به یک مدل تایپ کنید و مستقیما در زیر آن نام خود را در حالت کامل بنویسید.
صفحه عنوان خود را تا حد ممکن ساده نگه دارید. بدون حروف بزرگ، رنگ و کارهای گرافیکی زیبا. یک چیزی شبیه نمونه زیر میتواند انتخابی هوشمندانه و مناسب باشد.
BEEF JUNKIES
Jon Dorf
یا از روش جایگزین زیر میتوانید استفاده کنید:
COLLISIONS IN AIR AND SPACE
by Jon Dorf
آدرس، تلفن و ایمیل خود را در ادامه ذکر کنید. در بخش میانی سمت چپ صفحه و نزدیک به حاشیه پایین البته به شکلی که اطلاعات تماس و همچنین آژانس شما در صورتی که آن را نمایش میدهید به صفحه بعد انتقال پیدا نکند.
آیا باید شماره پیشنویس یا تاریخ بر روی نمایشنامه ذکر شود؟
من ترجیح میدهم که به شماره پیشنویس بگویم بله و به تاریخ نه بگویم.
شماره پیشنویس به خواننده کمک میکند که بدون مشکل یکی پس از دیگری آنها را بخواند.
برای مثال بنده بسیار متنفرم از اینکه به دو نفر که مدام پیشنویسهای من را میخوانند بگویم که آخرین پیشنویس من همانی بود که 92 صفحه داشت نه آن 94 صفحهای!
ذکر تاریخ شاید از نظر فنی تمایزی ایجاد کند اما قطعا تاثیر منفی بر برنامهریزی زمانی شما خواهد گذاشت.
توصیه میکنم که به هیچ عنوان اولین پیشنویس خود را برای کسی ارسال نکنید.
کپیرایت نمایشنامه
حق کپیرایت را هم میتوانید در زیر قسمت آدرس در سمت چپ قرار دهید یا در خط اول آدرس آن را بگنجانید.
دو نظر متفاوت در مورد محل جاگیری کپیرایت وجود دارد. گروه اول معتقد هستند که با ذکر کپیرایت به دزدان القا میکنید که شما به قوانین آگاه هستید و قدرت باز دارندگی بالایی دارید. اما گروه دوم با این استدلال موافق نیستند و آن را ناشی از پارانویا میدانند.
نمایشنامه شما از همان لحظهای که شروع به نوشتن آن میکنید دارای حق کپیرایت است. پس ذکر این مساله اضافه کاری است.
و در ادامه یک نمونه کامل از صفحه عنوان آورده شده است:
LAST RIGHT BEFORE THE VOID
Jon Dorf
c/o The Writers Store
2040 Westwood Blvd.
Westwood, CA 90025
عناصر صفحه بازیگران نمایشنامه
از حاشیه صفحه استاندارد استفاده کنید. نام شخصیتها را با حروف بزرگ بنویسید و آنها را برجسته کنید.
اگر توضیحات خاصی برای شخصیت وجود دارد بهتر است که در خط دوم با یک سانتیمتر فاصله نوشته شود.
- در نظر داشته باشید که این صفحه، صفحه مرجع خواننده، بازیگر و همچنین تولیدکننده است.
- ذکر تمام جزئیات بازیگر از سن گرفته تا جنسیت او ضروری است.
- در صورت لزوم در مورد خود شخصیت هم توضیحاتی داده شود.
- اگر بازیگری چند نقش را بر عهده دارد به آن اشاره شود.
- توضیحات کلی از رفتار و اخلاق شخصیتها ننویسید. شما باید آن را در نمایش نشان دهید.
- در این صفحه همچنین به وجود وقفه یا عدم وجود آن اشاره کنید. هر تنظیماتی که قرار است اعمال شود را بیان کنید.
عناصر صفحات آهنگها و صفحه عنوان بخش یا صحنه
در نمایش موزیکال بعد از صفحه بازیگران به سراغ صفحه آهنگها بروید. فرمت دقیق این صفحه در هر نمایشنامه متفاوت است.
اما حتما به دو ستون اشاره کنید. در ستون سمت راست عناوین آهنگها را بنویسید و در ستون سمت چپ با فاصله شش سانتیمتری نام شخصیت اجراکننده را ذکر کنید.
به طور معمول صفحه عنوان بخش یا صحنه نمایشنامه بسیار ساده است.
شمارههای بخش به طور سنتی به صورت اعداد رومی نوشته میشوند در حالیکه شماره صحنه با اعداد عربی بیان میشوند.
نوشته هر دو با حروف بزرگ و در وسط تایپ میشود. در گذشته نمایشنامهنویس از آندرلاین استفاده میکرد که امروزه با استفاده از حالت برجسته حس بهتری را ایجاد میکنند.
اگر نمایش شما ده دقیقهای یا تک پرده است نیازی به صفحه عنوان بخش ندارید.
اما اگر نمایش تک پردهای شما چند صحنهای یا یک نمایشنامه چند بخشی است بهتر است که در مورد آن به خواننده توضیح دهید.
اگر نمایش شما تنها یک بخش است بهتر است که تنها از عنوان صحنه استفاده کنید و اشارهای به بخش نکنید.
عناصر صفحه تنظیمات و توصیف آغاز
به طور معمول این بخش از نمایشنامهنویسی تقریبا 8 سانتیمتر از سمت راست فاصله دارد.
زمانی که نمایش شما یا بخش یا صحنه جدیدی آغاز میشود خواننده علاقه دارد که در مورد تنظیمات آن بداند.
همچنین چه کسی و چه چیزی قرار است در این مرحله دیده شود.
به همین دلیل توصیف آغاز نامگذاری شده است زیرا به لحظه بالا بردن پردهای که در بیشتر سالنهای تئاتر استفاده میشود اشاره میکند.
البته امروزه پرده برای سالنهای قدیمی است اما به هر حال ما باید بدانیم زمانی که چراغها روشن میشود چه چیزی به مخاطب نشان داده میشود.
فرمتهای قدیمی اغلب تنظیمات و توصیف آغاز را از هم جدا میکنند اما این روزها ما تمایل داریم که در کنار هم به آنها بپردازیم.
با این توصیف خواننده شما در مورد محل و زمان نمایش شما به همان اندازه میداند که در مورد فضای اولیه نمایش شما و چیز و کسی که آن را اشغال میکند میداند.
هر بار که صحنه یا بخش جدیدی دارید از این صفحه استفاده کنید.
زیرا برای شروع هر صحنه جدید در نمایش شما مکان یا زمان را تغییر دادهاید.
در غیر این صورت شما هنوز در همان صحنه که بودید قرار دارید. پس بهتر است که توصیف آغاز را برای هر کدام جداگانه بیان کنید.
در مورد تنظیمات هم اطلاعاتی شامل تنظیمات مورد نیاز برای صحنههای مختلف ذکر میشود.
عناصر صفحه «صحنه نمایش» و «نام شخصیتها» نمایشنامه
صحنه نمایش
دقت کنید که در این بخش «راست» و «چپ» در واقع به راست و چپ بازیگران اشاره میکند و همچنین «مرکز» مرکز صحنه است.
گاهی اوقات از بالا دست یا پایین دست یا فرمهای کوتاه شده بالا و پایین هم استفاده میکنند.
اصطلاحات امروز نام خود را از روزهای اولیه تئاتر گرفتهاند و اگر شما رو به عقب صحنه قدم میزنید واقعا رو به عقب میروید.
اگر شما به سمت مخاطب قدم میزنید حتما روی صحنه به سمت آنها میروید.
نام شخصیتها
نام شخصیتها به دو شکل بیان میشود. گاهی اوقات قبل از هر دیالوگ و گاهی اوقات در دستورالعملهای صحنه نمایش آورده میشود.
شما میتوانید در نمایشنامه برعکس فیلنامه برای نمایش بهتر نام شخصیتها را برجسته کنید.
برای نام شخصیتهایی که در دستورالعملهای صحنه نمایش آورده میشود دو فرمت را میتوانید استفاده کنید.
فرمت اول شبیه فیلنامه است که نام آنها با حروف بزرگ در مرحله اول معرفی میشود. اما در ادامه تنها حرف اول آن بزرگ است.
مرحله دوم هم استفاده از حروف بزرگ در تمام مراحل است. این یک انتخاب شخصی است. فرمی را انتخاب کنید که بیشتر خواندنی و دلچسب باشد.
لیست جشنواره ها و رویدادهای تئاتر و هنرهای نمایشی
صفحه دیالوگ نمایشنامه
نوشتن یک دیالوگ خوب بسیار سخت است اما قالببندی آن آسان است.
دیالوگ همیشه موردی مختلط به حساب میآید. به طور معمول از یک حاشیه به سمت حاشیه دیگر حرکت میکند.
نام شخصیت در خط بعدی ذکر میشود. یک خط خالی بین نام شخصیت بعدی و دیالوگ قرار میگیرد.
با استفاده از نرمافزار میتوانید از قالبهای فاصلهگذاری از پیش آماده شده استفاده کنید.
اگر مجبور شدید که به صفحه بعد بروید در پرانتز بعد از نام بازیگر یک «ادامه» بنویسید.
این همان چیزی است که نرمافزارهای قالببندی برای آن ساخته شدهاند.
اگر یک شخصیت خارج از صحنه در حال صحبت است این را در بخش دستورالعمل صحنه نمایش ذکر کنید.
یا میتوانید در کنار نام شخصیت در پرانتز یک «خارج از صحنه» یا «خارج» اضافه کنید.
اگر شخصیتی دیالوگ شخصیت دیگر را قطع میکند از خط دوتایی (–) یا یک خط فاصله بلند استفاده کنید تا نشان داده شود که حرف گوینده قطع شده است.
نیازی به نوشتن «قطع شده» نیست.
گاهی اوقات ممکن است که تاکید بازیگر بر یک کلمه خاص آنقدر مهم باشد که نیاز باشد در نمایشنامه به آن اشاره کنید.
در حالیکه هیچ قانون خاصی در مورد این عمل وجود ندارد بهترین راه به کار بردن کلمه تایید است.
به یاد داشته باشید که آندرلاین و بزرگ نوشتن کلمه دو راه گیجکننده محسوب میشوند.
استفاده از حالت ایتالیک هم روش خوبی است اما سعی کنید زیاد به کار نبرید.
گاهی اوقات شخصیتها همزمان با هم صحبت میکنند. برای نشان دادن این مساله در نمایشنامه بهتر است که خط را به دو ستون تقسیم کنید و نام هر شخصیت را بالای ستون خود بنویسید.
سعی کنید از علامتگذاری مناسب برای ایجاد حس در خواننده استفاده کنید. شما میتوانید ریتم نمایش خود را با نقطهگذاری دقیق کنترل کنید.
عناصر صفحه متن ترانه و دستورالعملهای صحنه نمایش
اگر شما یک نمایشنامه موزیکال مینویسید یا یک نمایش به همراه آهنگ را قرار است بنویسید باید کلماتی که قرار است آهنگین خوانده شوند را از دیالوگها جدا کنید.
تمام متن آهنگ را با حروف بزرگ و در بقیه موارد شبیه قالب دیالوگ بنویسید.
بعضی از نمایشنامهنویسها بین هر مصرع از چند فاصله استفاده میکنند. برخی از آنها در دو خط آن را مینویسند.
در صورتی که بین دیالوگهای شخصیت قرار است ترانهای شود تنها کافی است در دو خط متفاوت آنها را قرار دهید.
دستورالعمل صحنه نمایش
شروع دستورالعمل صحنه به غیر از صفحه توصیف آغاز با 5 سانتیمتر فاصله از حاشیه راست و حرکت به سمت حاشیه چپ است.
دستورالعملهای صحنه نمایش به صورت مجزا بین فضای دیالوگها نوشته میشود.
بهتر است برای قالببندی صحیح از نرمافزارهای نمایشنامهنویسی استفاده کنید.
فراموش نکنید دستورالعملهای صحنه نمایش به اندازه دیالوگها مهم هستند.
خواننده قبل از هر چیزی آنها را میخواند پس قبل از سرگرمکننده کردن آنها بهتر است به فکر خوانا و قابل فهم کردن آنها باشید.
سعی نکنید که نمایشنامه را از همین صفحه کارگردانی کنید و به ما با یک سری جمله اضافه بگویید که شخصیت چه احساسی باید داشته باشد.
برخی از نمایشنامهنویسها علاقه دارند که دستورالعملها را در نمایشنامه به صورت کامل بنویسید و برخی ترجیح میدهند که به شکل خلاصه به آن اشاره کنند.
انتخاب روش بر عهده خودتان است. به یاد داشته باشید تمام جملات را با حال ساده بنویسید. از مجهولنویسی پرهیز کنید.
صفحه تغییرات نمایشنامه
همان لحظه که پردهها بالا میروند (به ندرت) و چراغها روشن میشوند نمایش شما شروع میشود.
به طور معمول در نمایشنامهنویسی شروع هر صحنه مشخص است و به ندرت از عبارت «چراغها روشن» استفاده میشود.
با این حال برای پایان هر صحنه از عبارت «چراغها محو شوند» یا «خاموشی» استفاده میکنیم.
اگر پایان بخش است بهتر است که آن را نیز بیان کنید. در ضمن توصیه نمیشود از عبارت «پایان نمایش» استفاده کنید.
بهتر است که طبق سنت رفتار کنید و از عبارت «پرده» استفاده کنید.
قوانین قطع صفحه و صحافی در نمایشنامهنویسی
دیالوگها و دستورالعملهای صحنه نمایش را در وسط جمله قطع نکنید.
بین نام شخصیت و دیالوگ بهتر است که قطعی ایجاد نشود.
پیشتر در مورد نحوه قطع دیالوگ و ذکر آن در صفحه بعد صحبت شده است که توصیه میکنیم آن را مطالعه کنید.
اما این قوانین قطع صفحه و تمام قوانینی که پیشتر بیان شده است را میتوانید به راحتی توسط نرمافزار اعمال کنید.
این محصولات نام شخصیتها، محل صحنه، تنظیمات حاشیه و تمام تنظیمات عناصر صفحهها را از پیش برای شما آماده کردهاند.
آنها حاشیهنویسی، کپیرایت آنلاین، دیالوگنویسی را هم ارائه میدهند.
به عبارت دیگر آنها با انجام این تنظیمات برای شما بستری را فراهم میکنند که تمام تمرکز خود را وقف نمایشنامه بکنید.
پس به نظر من با توجه به زمانی که صرفهجویی میکنید، ارزش دارد که مقداری برای این نرمافزارها هزینه کنید.
صحافی
صفحه را سه سوراخ کنید و سوراخ وسطی را خالی بگذارید.
اگر سالن نمایش دستورالعمل خاصی نداشته باشد دست شما بازتر است.
من ترجیح میدهم که نمایشنامه خودم را شبیه فیلنامه بستهبندی و صحافی کنم.
اگر میخواهید خیالتان بابت نمایشنامه راحت باشد میتوانید از یک کاور به عنوان جلد پشت و رو مانند برخی از نمایشنامهنویسها استفاده کنید.
البته من ترجیح میدهم که از یک پوشه مخصوص برگههای سه سوراخه استفاده کنم.
وسایل مورد نیاز خود را با توجه به روشی که با آن راحت هستید تهیه کنید.
نمایشنامه گرافیکی را ضمیمه نکنید مگر اینکه سالن نمایش از شما آن را بخواهد یا درخواست دیگری داشته باشد.
منابع:
این مطلب به صورت اختصاصی برای سایت سلام ثبت نام تهیه و ترجمه شده است.
هرگونه کپی برداری از آن غیرقانونی است.
نظرات و سوالات خود را برای ما بنویسید.
عالی بود
دمتون گرم