میزانسن چیست ؟
در این نوشته درباره موارد کلی میزانسن در تئاتر و فیلم می‌خوانیم.
می توانید مبحث دکوپاژ را نیز از صفحه آکادمی هنر سایت سلام ثبت نام بخوانید.
میزانسن به فرانسوی ( mise en scène ) اصطلاحی فرانسوی می باشد که ریشه در تئاتر دارد و از آنجا به سینما وارد شده و به همان شیوه در بسیاری از زبان های دیگر مانند انگلیسی تلفظ می شود .
این اصطلاح در واقع از سه کلمه mise به معنی قراردادن،en به معنی روی و scène به معنی صحنه تشکیل شده است.
در کل معنی به صحنه یا نمایش در آوردن را می دهد که در گاهی اوقات از واژه کوتاه، صحنه بندی برای توصیف آن در زبان فارسی بکار برده می شود که در واقع به چیدمان صحنه اشاره دارد.
در زبان فرانسه به کسی که عهده دار مسئولیت میزانسن می شود متورانسن (metteur en scène) می گویند.
در حوزه سینما عموما تعاریف واضح و دقیقی از میزانسن در دسترس نیست.
ولی در هر صورت همه آن چیزی است که جهان بصری فیلم و فضای کلی آن را شکل می دهد.
بنابراین موسیقی، روایت (فیلمنامه، قصه)، صدا و تدوین یا مونتاژ جزئی از میزانسن به حساب نمی آیند.
عناصر میزانسن سینمایی شامل
- طراحی صحنه
- لباس
- آرایش و گریم بازیگران
- رابطه میان اشیاء و آدم‌ها در هر نما
- ترکیب تصویری درون هر نما
- نور
- دکور
- موقعیت دوربین و زاویه دید آن و نیز حرکت‌ها در هر نما
- ترکیب بندی قاب تصویر
- حرکت و فضا
- و مواردی که تصمیم گیری در مورد همه آن ها به عهده فیلمساز یا کارگردان ، طراح صحنه و مدیر فیلمبرداری است.
به این شیوه ، در واقع کارگردان با کنترل میزانسن در سینما، کنش یا رویدادی را برای دوربین به روی صحنه میبرد.
بوردول (Bordwell ) و تامسن (Thompson)، میزانسن را به این صورت تعریف می کنند :
«در زبان فرانسه میزانسن یعنی به صحنه در آوردن یک کنش، و اولین بار به کارگردانی نمایش‌نامه اطلاق شد. نظریه پردازان سینما که این اصطلاح را به کارگردانی فیلم تعمیم داد‌ه‌اند آن را برای تاکید بر کنترل کارگردان بر آنچه در قاب فیلم دیده می‌شود به کار می‌برند.»
در تعاریف گفته شده در بالا از میزانسن دو نکته مهم توجه ما را به خود جلب می‌کند.
اول صحنه بندی و به صحنه آوردن کنش و دوم تاکید بر قاب فیلم به عنوان یک واحد فیلمیک.
به این صورت روشن است که آنچه بر صحنه در درون یک قاب اثر می‌گذارد، از عناصر با اهمیت میزانسنی به شمار می‌آید.
اهمیت میزانسن در سینما
از میان همه تکنیک‌های سینمایی موجود، میزانسن روشی است که مخاطب بیشترین ارتباط با آن را برقرار می‌کند.
بعد از مشاهده یک فیلم امکان دارد که حرکات دوربین یا قطع‌ها و … را به خاطر نیاوریم ولی قطعا عناصر میزانسن را به یاد خواهیم آورد .
به عنوان مثال نمی‌توان لباس‌ها را در فیلم بربادرفته (1939- Gone With The Wind) یا نورپردازی سرد و غمناک فیلم همشهری کین را فراموش کرد.
در کل که خاطره‌های ماندگار سینمایی در بیشتر موارد مربوط به حالت خاص میزانسن در آن فیلم می باشد.
پس از نتیجه می شود که میزانسن تاثیر بسیاری در سینما دارد.
عناصر مهم در سینما
هنگام انجام میرانسن یا دکوپاژ یا صحنه بندی این موارد را باید در نظر داشت.
- لباس و چهره‌پردازی
- صحنه
- حالات و حرکات عناصر صحنه
- نورپردازی
نمونه ای از میزان سن را در تصویر زیر می بینید
کارگردانی فیلم کوتاه
در ادامه مقاله به نکاتی در مورد کارگردانی فیلم کوتاه می پردازیم و گام هایی از آن خواهیم گفت . با ما باشید :
انتخاب موضوع در فیلم کوتاه
برای آغاز کردن ساخت فیلم کوتاه چه کاری باید انجام داد ؟ انتخاب موضوع فیلم کوتاه پیش از نوشتن فیلمنامه به چه صورت است؟
عمدتا انتخاب موضوع برای فیلم کوتاه، اولین مرحله و بسیار دشوار می باشد.
برای انتخاب موضوع زیاد به موضوعاتی مهمی که در ذهن شما قرار دارند فکر نکنید و اجازه بدهید موضوعات ساده از زندگی روزمره، خود به سراغ شما بیایند.
همچنین در اولین دفعه می توانید با راهنمایی استاد و یا داستانی که جایی خوانده اید شروع کنید. پس گام اول : انتخاب موضوع
جمع آوری اطلاعات اولیه
پیش از این که برای تهیه یک فیلم اقدام به انجام دادن کاری کنید، لازم است هر چه می‌توانید درباره‌ی موضوع مورد نظر اطلاعات کسب کنید
و طرح اولیه ای را برای ترتیب ساختار فیلم در نظر داشته باشید.
یعنی مراجعه به منابع اطلاعات، جمع آوری مدارک منتشر شده درباره موضوع چه به شیوه نوشته و چه تصویری و از همه مهمتر پیش بینی آنچه در محل اتفاق می افتد
(شامل : وضعیت جمعیت و آب و هوا و اسکان و …) به همراه بررسی امکانات و تجهیزات فیلم برداری موجود (شامل : دوربین، میکروفون و مینی دیسک و… )
خط داستان یا طرح اولیه
طرح اولیه به معنی پیش بینی ما از شیوه پرورش و پیش بردن داستان یا رویدادی که قصد داریم با استفاده از آن تصاویر ویدئو ضبط کنیم،
و محتوای احتمالی آن؛ طرح اولیه به ما این امکان را می دهد که عوامل تعیین کننده و مؤثر در بیان مطلب را شناخته ، نقطه تمرکز گزارش را مشخص کنیم و بهترین رسانه برای بیان هریک از وجوه داستان را انتخاب نماییم.
برای تهیه کردن طرح اولیه از یک ایده‌ی خام برای فیلمسازی، باید عوامل گوناگون آن مانند زیر را بررسی کرد:
- شخصیت‌های اصلی که بناست از آن‌ها فیلم گرفته شود که فرقی نمی کند جاندار باشد یا بی جان.
- مقدمه و پیش زمینه ای که دلیل اهمیت و انتخاب موضوع را (دست‌کم برای خود ما) نشان بدهد.
- نوع و محل اتفاقی که قصد فیلمسازی از آن را داریم.
- و موارد مربوط دیگر …
یافتن داستان خود
اگر قصد دارید فیلم بسازید در ابتدا نیاز به یک داستان دارید. اگر نمی توانید یک فیلمنامه برای کار خود بنویسید بهتر است با کسی که می تواند و در این زمینه تجربه دارد همکاری کنید. این جمله قدیمی را به یاد داشته باشید: یک فیلمنامه خوب را می توان به یک فیلم بد تبدیل کرد اما یک فیلم خوب را نمی توان از یک فیلمنامه بد ساخت. اگر مشکلی در یافتن موضوع خود دارید می توانید از مطالعه داستانهای کوتاه برای ایجاد آن استفاده نمایید.
وسایل مورد نیاز و احتیاجات
هر فیلمی در هر اندازه ای که باشد برای ایجاد آن نیازمند یک سری عوامل هستیم که در پایین بعضی از آن ها را آورده ایم :
- بازیگران
- ضبط کننده ی تصویر و صدا
- دیگر عوامل ساخت فیلم
- برنامه مونتاژ و رایانه
- پول یا کسانی که شما را از لحاظ مادی تامین می کنند
- اجازه ها برای فیلمبرداری از مکانها، چیزهای مهم، هنرپیشه ها و غیره
کارگردانی کنید
پیش از ساخت و ایجاد فیلم، کارگردان و گروه فیلمسازی او حسابی مشغول خواهند بود.
شما نیز لازم است طرح صحنه ها (Storyboard) را آماده کرده و نقشه ساخت فیلم (Production Plan) را مشخص نمایید .
نمونه طرح صحنه یا Storyboard
در حین ساخت فیلم به غیر از وظایف و خلاقیت های هنری که دارید موظفید طرح صحنه ها (Storyboar) را هم دنبال کنید.
مگر اینکه برای خود یک منشی صحنه (یا دستیار کارگردان) هم از قبل انتخاب کرده باشید که از این نظر خیال شما را از فیلمبرداری راحت می کند.
ساخت فیلم
در این مرحله کار اصلی خود را شروع می کنید.
از هنگامی که فیلمبرداری آغاز می شود کارگردان و منشی صحنه بنابر برنامه و طرح صحنه ها جلو رفته.
اگر همه وظایف های خود را به موقع و درست انجام دهند شما فیلم آماده خود را خواهید داشت.
پس از ساخت
تدوین کنید :
اگر با بودجه کم و یا افراد کمی کار می کنید امکان دارد که قصد داشته باشید فیلم خود را خودتان تدوین کنید.
همانطور که بسیاری از کارگردانان فیلم کوتاه این کار را خودشان انجام می دهند.
کارگردانی که خودش تدوین می کند خیالش به نسبت راحت تر است به این دلیل که چیزی که در ذهن دارد را خود می تواند در هنگام تدوین بسازد.
اگر در مورد انجام مونتاژ و مراحل پس از ساخت تجربه کافی را ندارید از کسی که در این زمینه تجربه و مهارت بیشتری دارد بخواهید که این کار را برای شما انجام دهد.
جهت انجام مشاوره کارگردانی فیلم کوتاه یا میزانسن برای ارایه اثر خود در بازارهای جهانی با ما در گروه سینه پورت تماس بگیرید.
منابع : fa.wikipedia.org ، https://100fest.com/ ،https://setare.com
